Ulusalüstü İnsan Hakları Hukukunda Eğitimde Ayrımcılık Yasağı ve Fırsat Eşitliği
Prohibition of Discrimination and Equal Opportunities in Education under Supranational Human Rights Law
Ahmet Gazi GAZEL
Eğitim, kişinin kendini gerçekleştirebilmesi için gerekli olan bilgilere ulaşabilmeyi ihtiva eden süreçtir. Birey eğitim hakkı ile uygun eğitim alabilmeye ilişkin koşulların devletler eliyle hazırlanmasını ve korunmasını isteyebilmektedir. Eğitim faaliyetlerinin ayrımcılığa uğratılmadan ve uygun malzemeler kullanarak sürdürülmesi eğitim hakkının etkili kullanabilmesi adına gerekmektedir. Eğitimde ayrımcılık yasağı ve fırsat eşitliği konusu kavramlar eşliğinde ve uluslarüstü insan hakları belgeleri çerçevesinde ele alınmaktadır.
Eğitim Hakkı, Ayrımcılık Yasağı, Fırsat Eşitliği.
Education is a process which contains to reach necessary information for the development and self fulfillment of the individual. Individuals may request appropriate conditions for educational system to be provided by the states and demand the preservation of the right to education. In order to ensure an effective exercise of the right to education, the educational activities should be maintained incessantly and without being subjected to discrimination. Subject of non-discrimantion and equal opportunity in education is explained with accompaniment of concepts and the supranational human rights instruments.
Right to Education, Prohibition of Discrimination, Equal Opportunity.
GİRİŞ
Eğitim genel olarak kişinin bedeni, zihni, duygusal ve sosyal gelişmesine katkı sağlama yoluyla günlük hayatını etkileyen dinamik bir kuvvet hüviyetindedir.1 Eğitim Kişinin hayati faaliyet fonksiyonları devam ettikçe yani kişilerin ömrü boyunca süren bir faaliyettir. Eğitim kavramı zaman ve mekân bakımından kapsam olarak okul içi bir süreci anlattığı gibi okul dışı süreci de kapsamaktadır. Eğitim, kişiyi belli bir amaca göre yetiştirmek üzere yapılan bilinçli bir etkileme olarak kabul edilebilir2. Çalışmamızda devletlere eğitimin bir hak olarak korunması, geliştirilmesi ve sağlanması kısmında ödev yükleyen yönünü, yani örgün eğitim (okul içi eğitim) kısmını inceleyeceğiz.
Eğitim, diğer haklara yol göstericilik yapan etmenlerdendir. Dolayısıyla eğitim hakkından gereği gibi yararlanamayan gruplar diğer haklardan da tam olarak yararlanamamaktadır.3 Bir diğer söyleyişle, yeterince eğitime sahip olmayan gruplar haklarının farkında olma ve yaralanma adına daha zayıf konumda olacaklardır.
Konumuz açısından inceleme konusu olan erişilebilirlik, fırsat eşitliği, eğitimde ayrımcılık kavramları birbirinden rahatça ayrılabilir kavramlar gibi görünse de, birbirinin yerine sıkça geçecek şekilde kullanılan kavramlardır.4
