İdari Yargıda Tespit Davasına Yer Verilmesi Bir Zorunluluktur

Hasan DURSUN

ÖZET:

Danıştaya göre, idari yargıda tespit davası adı altında bir dava türü yer almadığından müstakil nitelikteki tespit istemlerinin reddedilmesi gerekir. Danıştayın bu görüşü, kanımızca, son derece isabetsizdir. Çünkü, özel hukuk yargılamasında da tespit davası düzenlenmediği hâlde Yargıtayın isabetli içtihatlarıyla müstakil tespit davasına yer verilmiştir. Özel hukuk yargılamasında kabul edilen tespit davasına idari yargıda yer verilmemesi için hiç bir haklı neden bulunmamaktadır.

Anahtar Kelimeler: Tespit Davası, Yorum Davası, İdari Yargı, İdari Yargıda Dava Türleri, Özel Hukukta Dava Türleri.

Giriş

Davacının; bir hukuki ilişkinin mevcut olduğunu¹ veya davalı tarafından savlanan bir hukuki ilişkinin mevcut olmadığının saptanmasını² sağlamak için açtığı dava şeklinde tanımlanan tespit davası ³ Danıştay tarafından idari yargıda kabul edilmemektedir. Daha somut bir deyişle, Danıştay Onüçüncü Dairesi; idari yargıda tespit davası adı altında bir dava türünün bulunmadığı, dolayısıyla tespit istemini içeren bir davanın reddedilmesi gerektiği düşüncesindedir. Danıştay Onüçüncü Dairesinin bu görüşe ulaşmasına yol açan olay şu şekilde gelişmiştir: Bir kişi, 22.01.2003 tarihli ve 25001 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan “Radyo ve Televizyon Kuruluşlarına Kanal veya Frekans Tahsisi Şartları ve Bunlara İlişkin İhale Usulleri ile Yayın ve İzni Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”in bazı maddelerinin, Anayasaya, yasalara ve bazı mahkeme kararlarına uygun olup olmadığının tespit ve yorumunun yapılması istemiyle Danıştay’da dava açmıştır. Bunun üzerine, Danıştay Onüçüncü Dairesi, 16.3.2005 tarihli ve E. 2005/208, K. 2005/1561 sayılı kararıyla; idari yargıda “tespit” veya “yorum” davası adı altında dava türleri bulunmadığından, herhangi bir iptal talebi bulunmaksızın sadece söz konusu yönetmelik değişikliğinin, Anayasaya, yasalara ve yargı kararlarına uygun olup olmadığının tespitinin ve yorumunun yapılması isteminin incelenmesine olanak bulunmadığı gerekçesiyle açılan davayı oybirliğiyle reddetmiştir.⁴

I- Öğretide İleri Sürülen Görüşler

Bu kısımda önce idari yargıda tespit davasına karşı çıkan!⁵ Candan’ın düşüncesine değinilecek, daha sonra ise idari yargıda tespit davasına yer verilmesi gerektiğini savunanların fikirlerine temas edilecektir. Kısmın sonunda ise her iki görüşün kısa bir değerlendirmesi yapılacaktır.