İnsan Onurunun Anayasal Düzeyde Korunması

Çiğdem VARDAR

I. Giriş

Çoğu kez patetik bir söylem/ideal olarak anlaşılan ve günlük retoriğin aracı olarak kalan insan onurunun hukuki olarak uygulanabilirliğinin sağlanması, öncelikle anayasal sistem dâhilinde etkin bir biçimde korunmasıyla mümkündür. Hukuk devletleri ya da en azından anayasalarında düzenlenmiş olan hukuk devleti ilkesine dayanarak hukuk devleti olduğunu iddia eden devletler, tam da bu sebeple insan onurunun anayasal düzeyde korunmasını güvence altına almalıdır.

Böyle bir korumanın nasıl mümkün olacağını tartışmadan önce, benden alışılmış akademik anlatım biçimine uygun olarak, kavramın çıkış sebeplerine dair bir açıklama yapmam ya da en azından kavrama dair bir tanımlama çabası içine girmem ve bu bağlamda evrensel anlamda sıklıkla tartışılan şu meşhur soruları sormam beklenebilir: “İnsan neden bir onura sahiptir?”, “İnsan onuru ne anlama gelmektedir?” Ancak, sunumun amacı dikkate alındığında, bu sorular sadece ikincil bir rol oynamaktadır. Çünkü insan onurunun “bağlayıcılığı olan gerçek bir hukuk normu”¹ olarak anayasal anlamda garanti altına alınması gerektiğini savunmak, bir “pozitif hukuk kavramı”² ile uğraşmak demektir. Bu bağlamda, kavramı tanımlamaya dair bir çaba – ki bu sıklıkla metajuristik olarak yapılır – ya da kavramın gerekçelendirilmesini pozitif hukuk dışında arama, insan onurunun anayasal düzeyde korunmasına dair bir sorunsal kapsamında çok büyük bir anlam ifade etmeyecektir.