Diplomatik İlişkileri Yürüten Devlet Görevlileri

State Officials Executing Diplomatic Relations

Bilge ERSON ASAR

Devlet, organları vasıtasıyla hareket eden hukuk kişisidir. Bu organlar geniş anlamda devlet işlevini yerine getiren gerçek kişiler, kişi grupları ve kuruluşlardan oluşur. Devletin sorumluluğunu gerektiren bu temsil ilişkisi dar anlamda devlet görevlileri ve devlet arasında gerçekleşmektedir. Diplomasi alanında devleti temsil eden kişiler ise üç kategori altında değerlendirilebilir. Bunlar devlet yönetiminde yer alan görevliler (devlet başkanı, hükümet başkanı, dışişleri bakanı ve diğer hükümet üyeleri), devleti başka devlette veya uluslararası örgütte daimi olarak temsil eden görevliler (diplomatik temsilciler ve uluslararası örgüt temsilcileri) ve devletin belli konularda temsile yetkili görevlileri (devletin belli konularda temsile yetkili görevlileri (özel heyetler ve uluslararası konferanslardaki temsilciler). Çalışmamızda, bu görevlilerin görev ve yetkileri açısından uluslararası hukuktaki statüleri incelenmiştir.

Devlet Görevlileri, Diplomatik İlişkiler, Devlet Başkanı, Üst Düzey Devlet Görevlileri, Hükümet Başkanı, Dışişleri Bakanı, Özel Heyetler.

State is a legal person acting through its organs. These organs are, in a broad sense, real persons, groups of persons and institutions. This relation of representation which entails the responsibility of states, in a strict sense, occurs between state and its state officials. Persons acting on behalf of the state on diplomatic relations could be evaluated on three main category. These are as follows: senior state officials (head of state, head of government, minister of foreign affairs, other ministers), permanent representatives in foreign states and international organisations (diplomatic agents and representatives to international organizations) and officials assigned to represent the state on specific matters (special missions and delegates to international conferences). This article examines the legal status of these officials with regard to their duties and capacities within the scope of international law.

State Officials, Diplomatic Relations, Head of State, Senior State Officials, Head of Government, Minister of Foreign Affairs, Special Missions.

GİRİŞ

Devlet, ancak gerçek kişiler (bireyler) vasıtasıyla hareket edebilen bir hukuk kişisidir. Devlet ile bireyler arasında kurulan bu ilişkinin dayanağı temsil yetkisidir. Uluslararası alanda bu temsil ilişkisi, diplomatik ilişkilerin yürütülmesi şeklinde gerçekleşmektedir. Devlet adına diplomasi alanında hareket eden bireyler, devletin yönetiminde yer alan veya devlet tarafından çeşitli nedenlerle başka devletlerde görevlendirilmiş kişilerden oluşmaktadır. Temsilcinin bu ilişkileri yürütürken, devletin görüşü, düşüncesi ve rızasını aktardığı kabul edilmektedir.

Devlet adına hareket eden kişilerin temsil yetkilerinin kapsamı, temsil türüne ve kendi iç hukukları uyarınca verilen yetkinin sınırlarına göre değişmektedir. Bu kapsam ayrıca, temsil yetkisini kullanacak görevlinin iç hukuktaki statüsüne göre de farklılık göstermektedir. Diğer yandan devleti adına hareket eden kişi ile temsil ilişkisinin üçüncü tarafı olan diğer devlet arasındaki ilişki ise uluslararası hukuk düzenini ilgilendirmektedir.

Devletini uluslararası ilişkilerin yürütülmesi alanında temsil eden görevlilerin kimler olduğu ve uluslararası hukuk açısından görev ve yetkilerinin kapsamı bu çalışmanın temelini oluşturmaktadır. Bu bağlamda öncelikle devlet görevlisi kavramının uluslararası hukuktaki anlamına kısaca değineceğiz. Ardından devleti temsil etmeye yetkili kişilere ilişkin 3’lü bir ayırım yapacağız. Bunlar: devletin yönetiminde yer alan (üst düzey) görevliler, devletini başka bir devlette veya uluslararası örgütte daimi olarak temsil eden görevliler ve devleti belli konularda temsile yetkili görevliler. Devlet görevlilerinin uluslararası hukuktaki statülerini bu ayrım çerçevesinde belirlemeye çalışırken, bunların yalnızca görev ve yetkilerine ve kendi içlerindeki sınıflandırmalara değineceğiz; bu kişilere uluslararası hukuk düzeninde tanınan ayrıcalık, dokunulmazlık ve bağışıklık konusuna girmeyeceğiz.