Temel Hak ve Özgürlüklerin Kötüye Kullanılması Yasağı
Prohobition of Abuse of Fundemental Rights and Freedoms
Cengiz Topel ÇİFTCİOĞLU
Temel hak ve özgürlükler kavramı; ulusal ve uluslararası metinlerde çoğu zaman hiçbir ayrım yapılmadan tamamen eş anlamda kullanılan kişi hakları, kamusal haklar, insan hakları, temel haklar, kamu özgürlükleri ve vatandaşlık hakları gibi terimlerle de açıklanan teorik olarak bütün insanlara tanınması gereken ideal haklar listesini ifade eder. Liberal demokrasilerdeki klasik özgürlük anlayışında temel hak ve özgürlükler tamamen sınırsız (mutlak) bir niteliğe sahiptir. Çağdaş demokrasilerde ise, düşünce özgürlüğü dışında sınırsız özgürlük bulunmamaktadır. Gerçekten özgürlüklerin var olabilmesi ve kişi yönünden pratik bir değer taşıyabilmesi için bir takım kayıtlarla çerçevelenmesi yani düzenlenmesi gerekmektedir. Ancak demokratik bir toplumda temel hak ve özgürlükler sınırlandırılırken bu sınırlandırmanın da sınırları vardır. Bu sınırlandırma sınırsız, keyfi ve temel hak ve özgürlükleri bütünüyle yok edici nitelikte olamaz.
Temel hak ve özgürlüklerin varlığının ve tanınmasının doğal sonucu onların kullanılmasıdır. Diktatörlükler temel hak ve özgürlükleri anayasa üzerinde tanırlar, ancak bu hakların kullanılmasını çeşitli sınırlamalar ve idari tedbirlerle engellerler. Sınırsız, mutlak özgürlük kavramı toplum ve devlet hayatı içinde yer alamaz. Anayasa ya da kanunlarda herhangi bir özgürlüğe yönelik hiçbir sınırlama nedenine yer verilmemiş olsa bile, özgürlüğün kendi yapısından kaynaklanan objektif (nesnel) sınırları vardır.
Bu çalışmada esas itibariyle; 1982 Anayasasının 14. maddesinde düzenlenen temel hak ve özgürlüklerin kötüye kullanılması yasağı incelenmiştir. Ancak konunun sistematiği bakımından temel hak ve özgürlüklerin sınırlandırılması, buna ilişkin ilkeler, temel hak ve özgürlüklerin durdurulması ve temel hak ve özgürlüklerin korunması konuları da ana hatlarıyla ele alınmıştır.
Temel Hak ve Özgürlükler, Objektif Sınırlar, Anayasal Yasaklar, İç Koruma, Uluslararası Koruma.
The concept of fundemental rights and freedoms, which is generally used without any exception as a synonym of individual rights, public rights, human rights, fundemental rights, public freedoms, civil rights in nation and international legal texts, explains the list of ideal rights that should be given to all people theoritically. Classical concept of freedom in liberal democracies, basic rights and liberties have an unrestricted attribute (nature). In contemporary democracies, there is not any unlimited freedom except freedom of thought. Indeed, freedoms should be framed with some limits in other words, they should be regulated in order to continue the existence of freedoms and to have a pratical value for person. But in a democratic society, this limitation has its own limits while restrciting the fundemental rights and freedoms. This limitation can not be unlimited, arbitary and wholly destructive of fundemanetal rights and freedoms.
Natural consequence of the existence and recognition of fundemental rights and freedoms is their (useage) application. Dictatorships recognize (legatimatize) the fundemental rights and freedoms on constitutions but they prevent the use of these rights by several limitations and administrative measures. Unlimited, the concept of absolute freedom can not take place in the life of society and the state. Even if there is not any reason to limit freedoms in constitution or in laws (legislation), there are objective limits of freedom arrising from their own structure (nature). The other use of fundemental rights and freedoms except the situations that can be considered within the scope of those limits can not take advantage of legally unprotected.
In this study, in esence; the prohibition of abuse of basic rights and freedoms arranged in the 14th article of Constitution of 1982 is investigated. But for the systematic of the subject, the issues such as the restriction of fundamental rights and freedoms, the related principles, fundamental rights and freedoms, protection of basic rights and liberties are also examined.
Fundemental Rights and Freedoms, Objective Limits, Constitutional Prohibitions, Internal Protection, International Protection.
GİRİŞ
İkinci Dünya Savaşı’nda yaklaşık 25 milyon kişi öldü. Bu nedenle savaş sonrasında akdedilen Birleşmiş Milletler Şartı’nın başına insan hak ve özgürlüklerine saygıyı temin cümlesi yazıldı. Bu saygıyı temin etmek için birçok uluslararası anlaşmalar yapıldı. Bunlardan bizim de taraf olduğumuz Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ile Türkiye Cumhuriyeti taahhütler altına girdi. Bundan sonra yapılan Türkiye Cumhuriyeti anayasaları sözleşmeden esinlendiler.
Çağdaş demokrasilerde özgürlüklerin sahip olduğu ayrıcalıklı konuma bakıldığında, günümüzde rejimin demokratik niteliğinin bireylere sağlanan özgürlüklerin serbestini ile yakından ilgili olduğu görülmektedir. İnsan hakları gerçek demokrasilerin kanıt belgesidir. Bir memlekette gerçek demokrasinin olup olmadığı, o memlekette insan haklarına saygı gösterilip gösterilmediği ile ölçülmektedir. Dünyada insan haklarına aykırılıkları izleyen birçok resmi veya gayrı resmi merciler ve örgütler bulunmaktadır.
Anayasamızın 2. kısmı temel hak ve ödevleri düzenlemektedir. 2. kısım 12. maddeden 74. maddeye kadar sürmekte ve toplam 62 adet maddeyi içermektedir. Kuşkusuz bu 62 maddenin ayrı bir önemi vardır. Ancak bu maddelerden en önemlileri temel hak ve özgürlüklerin sınırlandırılmasını düzenleyen 13. maddesi ile temel hak ve özgürlüklerin kötüye kullanılamamasını düzenleyen 14. maddesidir.
