Klasik Kamu Hizmeti Anlayışından Özelleştirmeye Giden Yolda Durup Düşünmemiz Gerekenler
Need to Think About the Changing Meaning of Classical Concept of Public Service on the Way to Privatization
Neşe KIZIL
Bu makalede, kamu hizmetlerinin zaman içinde geçirdiği evrim ve değişim anlatılmak istenmiştir. Bu yapılırken, birçok hukukçunun bu konudaki görüşlerine yer verilmiştir. Kamu hizmetlerinden, Devletin ve İdarî Yapının yavaş yavaş el çekerek özelleştirmenin ivme kazanması olgusu üzerinde durulmuş, özelleştirmeyle birlikte gündeme gelen ve İdare Hukukuna aykırı bir kavram olan"tahkim" konusu tartışılmış, bu konuyla bağlantılı olarak "MAI" yani "Çok Taraflı Yatırım Antlaşması" (Multilateral Agreement On Investment) isimli oluşum ele alınarak incelenmiştir. Doğu ve Batı Blokundan Amerika ve Rusya'da özelleştirme örnekleri verilmiştir. İngiltere ise, Thatcher'ın iç politik açmazları, yeni bir yöntemle çözme girişiminin bir göstergesi olması nedeniyle örneklere eklenmiştir.
Özelleştirmede, devletin ya da idarî kuruluşların, denetleyici rolü ve kimliği üzerinde önemle durulmuştur. Kamu hizmetlerinin zaman içinde büyük çapta yapısal değişime uğramasının nedenleri belirtilmeye çalışılmıştır. Özelleştirme yöntemlerinin de incelendiği makalede, özelleştirmenin, siyasal, sosyal, hukukî ve iktisâdî boyutları olduğu açıklanmış ve Devletin güçlü olma anlamında, ekonomiyi öne çıkarması durumunda, kamu hizmetlerinin bundan zarar görmemesi için azami gayreti sarfetmesi gereği üzerinde durulmuştur.
Kamu Hizmeti, Özelleştirme, Tahkim, Devletin ve İdari Kuruluşların Denetleyici Rolü, Çok Taraflı Yatırım Antlaşması, İmtiyaz Sözleşmesi, Yap-İşlet-Devret
The article is written to explain the evolution and transformation of public service. While doing this, the ideas and views of different academicians of law tried to be described. It is obvious that State and different administrations do avoid to fulfill public service recently. This is why privatization is popular nowadays. Privatization gains momentum day by day. And by the way, "arbitration" comes into question in relation with privatization. "Arbitration" is a way of solving legal disputes but it is not convenient for solving administrative disputes for many reasons clarified in the text. In the article, there is also "the Multilateral Agreement on Investment" being described and discussed. As models of privatization, two samples, one from East and one from West specified. Also privatization of Thatcher in Britain given place in the article because it was special for some social reasons. The importance of the control duty of State or Public Administration during and after privatization is emphasized in the article. The reasons of structural changes and transformation of the public services explained in the article. In the text, the methods and ways of privatization specially analyzed. It is clear that privatization has political, social, legal and economical aspects. The State with the aim of being a domain power with its economic model has to be very serious and careful to maintain (protect) the existence of public service as it has to be. In other words, public service has to be protected seriously for public welfare and peace of citizens.
Public Service, Privatization, Arbitration, The Control Duty of State After Privatization, Multilateral Investment Agreement, Concession Procedure, Build Operate and Transfer (BOT)
Klasik Kamu Hizmeti Anlayışından Özelleştirmeye Giden Yolda Durup Düşünmemiz Gerekenler
Bu çalışmanın temel amacı, klasik kamu hizmetlerinin 1980 sonrası uğradığı büyük değişimi gözler önüne sermek, bunu yaparken, kamu hizmetinin özelliklerinden, bu hizmete ilişkin olarak kurulan ekollerin ileri gelenlerinin fikirlerini ve kamu hizmetini değerlendiriş biçimlerini ortaya koymak ve bu bağlamda özelleştirme olgusunun bu hizmetlere özgü nitelikleri ne denli değiştirdiğini açıklığa kavuşturmaktır.
Bu amaçla yapılan çalışmada, giriş bölümünde kamu hizmeti çeşitli özellik ve kriterleriyle açıklanmaya çalışılmış, tanımının yapılmasındaki zorluklar dile getirilmiş, "kamu hizmeti okulu" adı verilen ekolün savunucusu değerli hukukçuların görüşlerine yer verilmiştir.
Gelişme bölümünde özelleştirmenin anlam ve kapsamına değinilmiş ve özelleştirme yöntemlerinden bahsedilmiştir. Özelleştirilen kamu hizmetlerinin, kamu hizmeti olma özellik ve kriterlerini koruyup korumadıkları konusuna değinilmiştir. Özelleştirme nedeniyle ortaya çıkan hukukî sorunların tahkim yoluyla giderilmesinin İdare Hukuku ilkelerine ters düşmesi olgusundan yola çıkılarak, konu tartışmaya açılmıştır. Bu arada Doğu ve Batı Blokundan birer ülke özelleştirme uygulamaları açısından değerlendirilirken, bir dönem işçi grevleriyle alevlenen sosyal açmazlarını halledebilmek düşüncesiyle Thatcher tarafından gündeme getirilen İngiltere'deki özelleştirme hareketinden bahsedilmiştir. Bu arada kısaca MAI adı verilen Uluslararası Antlaşmaya imza koyan devletlerin, bir tür sömürüye maruz kaldıkları anlatılmaya çalışılmıştır.
