Taraflardan Sadece Birine Tahkime Müracaat Hakkı Tanıyan Tahkim Anlaşmalarının ve Özellikle Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü’nün Kurtarma Yardım Sözleşmesi’nde Yer Alan Tahkim Şartının Geçerliliği

Emre ESEN

I. Giriş

Gerek Kıta Avrupası Hukukunda gerekse Anglo Sakson Hukukunda genel kabul gören tarif uyarınca; tarafların, mevcut veya ileride doğabilecek hukukî uyuşmazlıklarının çözümünü hakem denilen ve kendi seçtikleri kişi veya kişilerin kararına bıraktıkları sözleşmeye tahkim anlaşması denmektedir.¹ Tahkim anlaşmalarında aslolan, bir hukukî ilişkiden kaynaklanan uyuşmazlıkların, taraflar arasında herhangi bir ayırım, üstünlük veya öncelik gözetilmeksizin, tahkime havale edilmesidir.

Bununla birlikte tatbikatta bazı tahkim anlaşmalarında, belirli bazı uyuşmazlıkları tahkime götürebilme hakkının taraflardan sadece birine tanınması suretiyle² taraflar arasındaki dengenin bozulduğu görülmektedir.³ Her ne kadar tahkimin akdî mahiyetinin, tahkim anlaşmasında taraflara tahkime müracaat konusunda aynı imkânların tanınmasının bir zorunluluk olarak görülmesine engel teşkil ettiği ileri sürülse de⁴, taraflardan birinin başvurusu üzerine tahkime gidileceğini öngören tahkim anlaşmalarının geçerliliği tereddüt doğurmaktadır. Zira uyuşmazlık tahkime tâbi kılınmışken, tahkim yargılaması başlatma hakkının taraflardan sadece birine tanınmış olması, tahkime tâbi kılınan uyuşmazlıklar bakımından diğer âkit tarafın hak arama imkânlarının ortadan kaldırıldığı ve dolayısıyla böyle bir tahkim anlaşmasının geçerli sayılmasının hatalı olacağı izlenimini vermektedir.

Türk hukukunda Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü’nün standart kurtarma yardım sözleşmesinde yer alan tahkim şartı, yukarıda tarif edilen türden tahkim anlaşmalarına emsal teşkil etmekte ve konuya ilişkin bir de güncel mahkeme kararı bulunmaktadır.