İslam Hukukunda Yorumla İlgili Külli Kaideler

ÖZET:

Kaide kelimesi sözlükte “her şeyin aslı, esası ve temeli” gibi anlamlara gelmektedir. Asıl, kanun, mesele, zabıt, maksat kelimeleri de kaide kelimesine benzer anlamlar taşımaktadır. Külli kaideler hukuk tarihçilerinin dışında uygulanan hukukla meşgul olanların da kullandıkları ve kullanabilecekleri genel hukuk prensipleridir. Bu prensipleri uygulayan hukukçular taklitçilikten kurtulmakta ve gerçek hukuk adamı olmaktadır. Hukuk eğitiminde önemli yeri olan külli kaideler hukuku, öğrenmeyi kolaylaştırdığı için hukukçular küllî kaidelerin üzerinde hassasiyetle durmuşlar; küllî kaideleri bilmeyi hukuku bilmek olarak nitelemişlerdir.

Külli kaide, hukuk prensipleri, yorum kuralları.

Kaide kelimesi sözlükte “her şeyin aslı, esası ve temeli” gibi anlamlara gelmektedir. Asıl, kanun, mesele, zabıt, maksat kelimeleri de kaide kelimesine benzer anlamlar taşımaktadır.

Fizik aleme ait bir anlam taşıyan bu kaide kelimesi, tasavvurât düzlemine taşınarak “farklı olayların müşterek mahiyetini ifade eden genel hüküm, münferit meselelere ait hükümlerin dayandığı ana fikir, cüzlerin hükümlerine uygun düşen küllî önermeler” şeklinde çeşitli ilimlerde yaygın bir kullanım alanı kazanmıştır. Bu açıdan bakıldığında her ilim dalında çeşitli kaideler bulunduğu ifade edilmelidir.¹ Bu kaideler ilgili oldukları bilimdalına göre kaide, kural, kanun, esas, asıl, temel gibi farklı isimlerle anılmaktadır.