Avrupa İlamsız İcra Tüzüğü

Varol KARAASLAN

I. GİRİŞ

1896/2006 Sayılı ve 12.12.2006 tarihli Avrupa İlamsız İcra Tüzüğü¹ 12.12.2008 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu Tüzük sayesinde artık para alacaklıları alacaklarını Avrupa çapında ortak bir ilamsız icra prosedürü ile borçlulardan tahsil edebileceklerdir.

Öncelikle Avrupa kanun koyucusunun neden böyle bir düzenlemeye ihtiyaç duyduğunun tespit edilmesi gerekmektedir. AİİT’den önce Avrupa çapında ortak bir düzenleme olmaması nedeniyle çekişmesiz para alacaklarının tahsili usulü bir AB ülkesinden diğerine önemli farklılıklar göstermekteydi. Alacaklı ve borçluların farklı ülkelerde ikamet ettiği durumlarda, genellikle borçlunun ikamet ettiği devlette bir dava açmak zorunda kalan alacaklılar dava açtıkları devletin hukuk sistemine yabancı oldukları için hukuki yardıma başvurmak zorunda kalıyorlardı. Açılan davanın kazanılması bazen kendi başına yeterli olmuyor, borçlunun dava açıldıktan sonra bir başka ülkeye taşınması ve malvarlığını beraberinde götürmesi durumunda alacaklı bir de elindeki kararın bu üçüncü ülkede tanınması ve tenfizi ile uğraşmak durumunda kalıyordu. Tüm bu sayılanlar ilamsız icra prosedürüne göre daha masraflı, meşakkatli olmakta ve daha uzun sürmekteydi.² Böyle bir düzenlemeye gerek duyulmasının bir diğer sebebi de küçük ve orta ölçekli işletmelerin alacaklarını tahsil edememe durumunun bu şirketler açısından en önemli iflas sebeplerinden biri olmasıdır.³ Ayrıca Avusturya, Belçika, İtalya ve Lüksemburg gibi bazı ülkelerde, borçlunun yerleşim yerinin yurtdışında olması, o kişi aleyhine ilamsız takip yapılmasını yasal olarak olanaksız kılmaktadır.⁴ Bu nedenlerle Avrupa kanun koyucusu Avrupa çapında ortak bir ilamsız icra sistemi kurulması yönünde adım atmaya karar vermiştir.

Bu amaca yönelik ilk olarak AB Komisyonu tarafından bir Yeşil Kitap yayımlanmış, bu kitap ile üye devletlerdeki ilamsız icra sistemlerine yönelik saptamalarda bulunulmuş ve gelecekte yürürlüğe girmesi tasarlanan ortak bir ilamsız icra sisteminin nasıl olması gerektiği konusunda bir tartışma ve fikir alışverişi başlatılması amaçlanmıştır. Bu fikir alışverişinin sonunda, Komisyon Avrupa İlamsız İcra Tüzüğü hakkındaki ilk Tasarısını hazırlamış,⁵ daha sonra bu Tasarı üzerinde Konseyin isteği üzerine önemli değişiklikler yapılarak Komisyon tarafından değiştirilmiş bir Tasarı⁶ hazırlanmış, bu ikinci Tasarının sadece Genel Gerekçe (Esbabı Mucibe) kısmının değiştirilmesi sonucu kabul edilen Tüzük metni 30.12.2006 tarihinde Avrupa Resmi Gazetesi’nde yayımlanmıştır.⁷ İlk Komisyon Tasarısının 2004 yılında hazırlandığı, Tüzüğün de 2006 yılında yayımlandığı göz önüne alındığında, AİİT’nin Avrupa kanun koyucusu tarafından kısa bir sürede hazırlandığı söylenebilir.