Ticaret Şirketlerinde Yöneticilerin Cezai Sorumluluğu
M. Tevfik ODMAN
I. GİRİŞ
İcra ve İflas Kanunun Onaltıncı Babı, Cezai Hükümler Bölümü başlığını taşımakta ve 310 ila 345/b maddeleri icra ve iflas suçu sayılan eylemleri ve cezalarını göstermektedir. İcra ve İflas Kanunu’nda, kimi ekonomik suçlara, cezalara ve özel yargılama usullerine yer verilmesinin nedeni, icra yoluyla takipte, işlemleri etkili hale getirmek ve alacaklıların haklarını güvence altına almaktır. Zira, ticari ve ekonomik hayatın gelişmesi ve büyük yatırımların yapılması, özellikle ticari yaşamda kişilerin birbirlerine güvenmelerine ve piyasadaki istikrara bağlıdır. Ticari yaşamın karmaşık bir hale gelmesi ve küreselleşmesi sonucu, şahıs yatırımları yerine, sermaye şirketleri ön plana çıkmış bulunmaktadır. Dolayısıyla, bu şirketlerin üçüncü kişilere karşı hukuki sorumlukları yanında, yönetici, müdür ve vekillerinin de, cezai yönden sorumluluklarının belirlenmesi gerekmektedir. Çünkü salt hukuki sorumluluk yüklemek suretiyle, ticari hayatı kaosa sürüklemeden dengede tutmak ve ekonominin sağlıklı bir şekilde büyümesini sağlamak mümkün görülmemektedir. İİK’nın 345. maddesi tüzel kişilerin işlemlerinden kimlerin ceza göreceklerini açıklamıştır. Şirket adına sorumlu olan kişiler arasında, tüzel kişinin müdürleri, mümessilleri veya vekilleri gösterilmektedir. Bu nedenlerle, Türk Ticaret Kanunu’nda düzenlenmiş olan şirket yöneticilerinin hukuki sorumlulukları yanında, İcra ve İflas Kanunu’nda da cezai sorumluluklarının düzenlenmesi gereği ortaya çıkmıştır.
Yukarıda açıklanan çerçeve içinde, özel olarak İcra ve İflas Kanunu’nun 333/a maddesinde yazılı olan ticari işletmede yöneticilerin cezai sorumluluğu bağlamında, Türk Ticaret Kanunu ve Türk Ceza Kanunu ile Ceza Muhakemesi Kanunu’nun ilgili maddeleri, kural ve ilkeleri temelinde, şirket yöneticilerinin cezai sorumlulukları, Yargıtay kararları ve öğretideki görüşler çerçevesinde araştırılacak ve incelenecektir
II. ŞİRKETLER VE OLUŞUMLARI İLE ORGAN VE TEMSİLCİLERİNE GENEL BAKIŞ
Genel olarak ticaret ortaklıkları, ekonomik açıdan bir kazanç sağlamak amacıyla, bireylerin oluşturdukları ticari işletmeler olarak tanımlanabilir. Şirketler, genelde ticari işletmeler işletirler. Bu tanımda yer verilen “ekonomi” sözcüğü geniş anlamda olup, “teşebbüs-girişim, sermaye-yatırım-kapital ve emeği” ifade etmektedir1.
