Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Yeni Anayasanın Anlamı ve Yeni Anayasa Yapım Süreci

Faruk Bilir

Anayasacılık tarihimizde beş anayasa (1876, 1921, 1924, 1961 ve 1982) ve çok sayıda anayasa değişikliği yapılmıştır. Anayasada 1987’den bugüne kadar 18 anayasa değişikliği yapılmıştır. Bugüne kadar yapılan anayasalarımızın ortak özelliklerinden biri, hemen hepsinin olağanüstü dönemlerin ve siyaset dışı müdahalelerin ürünü olarak ortaya çıkmış olmasıdır1.

Anayasa yapımı, yeni baştan bir anayasanın hazırlanması ve kabul edilmesini ifa eder. Yürürlükte bulunan bir anayasanın değiştirilmesi için revizyon ya da anayasanın değiştirilmesi kavramları kullanılmaktadır2. Yeni bir anayasadan anlaşılması gereken kısmi değişiklerden ziyade yeni baştan yazılacak bir anayasadır3.

1982 Anayasası yapımı sürecine hakim olan olağanüstü şartlar sebebiyle kısmı değişikliklerle düzeltilecek bir metin değildir. Çünkü 1982 Anayasası 12 Eylül müdahalesinin olağanüstü şartlarında tamamen otoriter, yasakçı, vesayetçi bir yönetim modeli kurmak için hazırlanmış bir anayasadır. Yapılan değişiklikler çok açık göstermiştir ki bu anayasa kısmî değişikliklerle demokratik, özgürlükçü bir ruha kavuşturulamaz. Üstelik yapılan değişikliklerin bir bölümü odaklandıkları özgürlük problemini çözmek için nisbeten kısmi iyileştirmeler sağlamış olabilirler ama anayasanın diğer hükümleriyle birleştikleri zaman çok ciddi teknik problemlere yol açtığı da görülmektedir4. Ayrıca bugüne kadar yapılan değişiklikler Anayasaya hakim olan vesayet zihniyetini ortadan kaldırmamıştır. Bu ise, temsili demokrasinin gelişimini engelleyen en önemli faktördür. Bütün bu gerekçelerle, Türkiye’de kısmi anayasa değişikliklerinin anayasal sorunlarımıza çözüm üretebileceğini söylemek mümkün değildir5. Dolayısıyla hem yöntem olarak hem de içerik olarak demokratik ve özgürlüğü temel alan yeni bir anayasanın yapılması gerekir.