Tam Zamanında Tedarik Sözleşmesinin Hukuki Niteliği
Legal Characteristics of Just in Time Supply Contracts
Yakup Korkmaz
Tam zamanında üretim sistemi, 1970’li yıllarda Toyota şirketi tarafından geliştirilmiş bir sistemdir. Tam zamanında tedarik sözleşmesi, bu sistemden doğmuş bir sözleşmedir. Tam zamanında tedarik sözleşmesi, tam zamanında üretim sisteminde ana üretici (son üretici) ile tedarikçi arasında yapılır. Bu sözleşme, kanunla düzenlenmemiş yeni bir sözleşmedir. Farklı sözleşmelere ait unsurları içinde bulundurur. Bu yüzden karma sözleşmelere dahildir.
Tam Zamanında Üretim, Tam Zamanında Tedarik, Sözleşme, Tedarikçi, İsimsiz Sözleşme.
Just in time manufacturing system has been developed by Toyota Company in 1970s. Just in time Supply Contract is a covenant that is emerged in this system. A just in time supply contract draws up between main manufacturer (ultimate manufacturer) and supplier in the system of just in time manufacturing. This contract is a new covenant that is unadjusted by law. It contains elements which are belong to different contracts. So it takes part of mixed contracts.
Just in Time Manufacturing, Just in Time Supply, Contract, Supplier, Innominate Contract.
§ I. GENEL OLARAK
Tam zamanında tedarik sözleşmesi, tam zamanında üretim sisteminde ana üretici (son üretici)1 ile ona parça tedarik eden tedarikçi2 arasında yapılan bir sözleşmedir. Tam zamanında üretim kavramı ilk defa 1960’li yıllarda, Japonya’da gemi sanayisinde kullanılmaya başlanmıştır. Daha sonra 1970’li yıllarda, Toyota Motor Fabrikası Başkanı Taiichi Ohno tarafından geliştirilip, uygulanmaya konulan tam zamanında üretim yaklaşımı, Japonya’nın savaş sonrası içinde bulunduğu ekonomik şartların bir gereği ve sonucu olarak ortaya çıkmıştır3. Bundan sonra çok parçalı üretim yapan otomobil ve elektronik gibi tekrarlayan üretim sektörlerinde de uygulanmaya başlanmıştır4.
Tam zamanında üretim sistemi5, üretim tarzı olarak ilk defa Toyota şirketinde uygulanmış, daha sonra diğer Japon şirketlerinde, Amerika Birleşik Devletleri’nde ve Avrupa’da, son yıllarda da ülkemizde uygulanmaya başlanmıştır6. Yeni bir üretim şekli olan tam zamanında üretim sistemi; verimliliği artırması, sürekli iyileştirme metodunu benimsemesi ve israfı önlemesi açısından, küresel dünyada rekabetin yoğun olarak yaşandığı günümüzde de genel kabul görmüştür.
