Uluslar Federal Şekilde Örgütlenebilir Mi? Anayasa Mahkemesi Karar Eleştirisi

Can Nations be Structured Federally? Review of the Constitutional Court’s Decision

Aydın İpek

Anayasa Mahkemesi 1993 yılında verdiği bir kararda ulusal devletlerin federal biçimde örgütlenemeyeceğini ifade etmiştir. Bu saptama hatalı bir saptamadır. Federal ve üniter devletlere baktığımızda bu saptamanın gerçeği yansıtmadığı açık bir şekilde ortaya çıkmaktadır. Ulusların federal ya da üniter şekilde örgütlenmesinde tarihleri ve coğrafyalarının da etkisi söz konusudur.

Ulusal bir devlet olan Federal Almanya, şehir devletlerinin birleşmesi ve tarihsel nedenlerin bir sonucu olarak federal şekilde örgütlenmiştir. Dolayısıyla belli bir ulus federal şekilde örgütlenebilir. Anayasa Mahkemesi yanlış saptamalar üzerinden karar vermemelidir.

Anayasa, Anayasa Mahkemesi, Federal Devlet, Üniter Devlet, Ulusal Devlet.

The Constitutional Court in one of its decisions in 1993 anounces that the national states can not be organized or established as federation. This assignation is an erroneous assignation. When we look at the federal and unitary states, it is clearly emerged that this assignation does not reflect reality. There is also the effect of nations’ history and geopraphies in the establishment of federal or unitary structures.

Federal Germany, a National State, has been organized as a federal state as a consequence of unification of city staten and historical reasons. Therefore, a nation state can be established in the form of federal state. The Constitutional Court should not make a decision based on wrong assignations.

Constitution, Constitutional Court, Federal State, Unitery State, National State.

ÜNİTER DEVLET

1982 Anayasası’nın 3. maddesinin ilk fıkrasına göre “Türkiye Devleti, ülkesi ve milleti ile bölünmez bir bütündür. …” 1961 Anayasasında da yer alan bu ilke, bölücülük olarak nitelendirilen hareketlere bir tepki olarak, 1971 ve 1973 anayasa değişiklikleri ile 1961 Anayasasının bir çok maddesine eklenmiş ve 1982 Anayasasının temel ilkelerinden biri olarak düzenlenmiştir.¹ Devletin ülkesi ve milleti ile bölünmezliği ve bütünlüğü ilkesine uyan devlet modeli “üniter devlet” olarak kabul edilmektedir. Üniter devlet modelinde tek ülke, tek ulus ve bunlara bağlı olarak tek bir siyasal ve hukuki örgütlenme söz konusudur.² Üniter devlet, otoritenin tek merkezde toplanması nedeniyle kimilerince merkezi devlet olarak da değerlendirilmektedir.³ Bu devletlerde yerinden yönetim kuruluşları söz konusu olmaktadır.

Egemenliğin tekliği ve bölünmezliği ilkesi sadece ulusun egemenliğin kaynağı olması demektir. Ulusaltı, etnik topluluklar egemenliğin kaynağı olamazlar. Bu bağlamda bu toplulukların egemenlikten kaynaklanan yetkiler olan yasama, yürütme ve yargı yetkilerini kullanması söz konusu değildir. Bu anlamda devletin tek meşruluk kaynağı ulustur.⁴ Fransız ulusunun toplumsal bütünleşmesine bakıldığında sınıf esasının terk edilerek ulus kavramı içinde bütünleşmeye gidildiği görülecektir. Böylece egemenliğin tekliği ile ulusun tekliği arasında zorunlu bir bağlantı kurulmaktadır.⁵