Kefilin Halefiyet Hakkı Kapsamında Sigorta Alacağını Talep Hakkı

Claiming of Benefit of Insurance by Surety in the Scope of Subrogation

Damla Küçük

Alacağın tahsil edilememesi riski farklı türde güvencelerle temin edilebilir. Bunlardan bir kısmı güvence verenin alacaklıyı malvarlığının bütünü ile temin ettiği kefalet gibi şahsî, diğer kısmı ise alacaklının belirli bir mal ile temin edildiği rehin gibi aynî nitelikteki güvencelerdir.Bir başkasının borcu için alacaklıya şahsî veya aynî güvence veren kişiler bu nedenle kanun koyucunun özel korumasına mazhar olmuştur. Bunların başında gelen kurum ise halefiyet kurumudur. Şahsî nitelikteki güvencelerin en sık başvurulan uygulanan türü kefalet sözleşmesidir ve bir başkasının borcunu ifa eden kefil, Türk Borçlar Kanunu’nun 596. maddesi ile kendisine verilmiş halefiyet hakkı sayesinde, alacaklının yerine geçerek, alacaklının hem borçluya, hem asıl borcun ödenmesini temin için güvence vermiş üçüncü kişilere karşı sahip olduğu haklara sahip olur.Öte yandan sigorta sözleşmeleri öteden beri borcun geri ödenmesini temin için kullanılan şahsî nitelikteki güvencelerdendir. Acaba kefil bu hakkı kapsamında alacağın ödenmesini temin için yapılmış sigorta sözleşmelerinden doğan sigorta alacağının kendisine ödenmesini talep edebilir mi? Çalışmada bu sorunun cevabı verilmeye çalışılmıştır.

Alacak, Sigorta Sözleşmesi, Kefil, Halefiyet, Sigorta Alacağı.

It can be avoided credit risk with different types of security. Some of these are personal securities in which creditor is assured by surety with his whole assets like suretyship, others are real securities which creditor is assured with certain property like hypothek.Persons who give personal or real security to creditor for another’s debt is granted privileged protection by law maker. Subrogation is foremost resort.Type which is the most resorted in personal security contracts is suretyship contract. In in this contract, surety who paid principal’s debt stands in the creditor’s shoes owing to article 596 of Turkish Obligations Code which grants subrogation right to him and so claims creditor’s rights against principal but also third persons who gives security for original debt.On the other hand, it is used that insurance contracts as personal security of debt for a long time. In this work, it was tried to the answer if surety can make claim against insurer who makes insurance contract aims repayment of credit.

Credit, Insurance Contract, Surety, Subrogation, Benefit of Insurance.

GİRİŞ

Bilindiği üzere güvence amaçlı yapılan sözleşmelerden birisi de sigorta sözleşmeleridir: Güvence altına alınan menfaate zarar veren risk gerçekleştiğinde, sigortacı sigorta tazminatını / bedelini ödeyerek bu zarar giderilmeye çalışılır.

Uygulamaya bakıldığında, özellikle bankaların kredi verirken yaptıkları sözleşmelere koydukları hükümlerle, kendilerini ve alacaklarını her ihtimale karşı koruma düşüncesi ile hareket ettikleri kolayca görülür. Bankalar bu nedenle, verdikleri kredi için tek bir güvenceyi yeterli görmemekte, mümkün olan tüm güvenceleri elde etmeye çalışmaktadırlar. Dolayısıyla, bankaların temelde kredi alacaklarını temin için yapılmış bir sigorta sözleşmesine ek olarak kefil talep etmesi hiç de şaşırtıcı değildir. Böyle bir durumda, kredi borcunu ödeyerek kredi veren alacaklıyı tatmin eden kefilin, Türk Borçlar Kanunu’nun 596. maddesi kapsamında, alacaklının halefi olarak sigortacıdan sigorta tazminatının / bedelinin kendisine ödenmesini isteyip isteyemeyeceği sorununun çözülmesi gerekir.

I. KEFİLİN HALEFİYET HAKKI

Kanun koyucunun; “kefilin alacaklıya karşı, borçlunun borcunu ifa etmemesinin sonuçlarından kişisel olarak sorumlu olmayı üstlenmesi” olarak tanımladığı kefalet sözleşmesi, borçlusuna yani kefile yüklenen sorumluluklar açısından ağır bir sözleşme olmasına rağmen, doktrinde de belirtildiği gibi; gündelik hayatta genellikle bir karşılık olmadan, insanî duygularla; asıl borçluya yardım için yapılır¹. İşte bu nedenle kanun koyucu kefili koruma ihtiyacı duymuş; alacak için verilmiş güvencelerin kefile intikalini sağlamak amacıyla, Türk Borçlar Kanunu’nun 596. maddesinde kefil lehine kanunî bir halefiyet hali düzenlemiştir².