Türkiye'de Elektronik Genel Kurulların Ortakların Oy Haklarının Kullanımına Etkisi

The Effect of Electronic General Meetings to the Shareholder Voting Rights in Turkey

Yakup Ergincan,Özgür Bülbül

Pay sahiplerinin genel kurul toplantısına etkin bir şekilde katılımının sağlanması uluslararası kurumsal yönetim ilkeleri arasında yerini almıştır. Buna karşı özellikle halka açık anonim ortaklıklarda pay sahiplerinin yönetimsel hakları kullanmaktaki isteksizlikleri güç boşluğu sorununun ortaya çıkmasına neden olmuştur. Ortakların oy kullanmasının önündeki engelleri kaldırmak son dönemlerde özellikle kurumsal yönetim uygulamaları çerçevesinde daha da önem kazanmıştır. Bunun en önemli aracı da genel kurullara katılımı sağlayan altyapının gelişmiş olmasıdır. Genel kurulların fiziki ortamdan çıkarılıp internet dünyasına açılmasının tartışılmasının en önemli nedenlerinden biri de elektronik genel kurullar sayesinde ortakların genel kurullara katılımının artacağı öngörüsüdür. Halka açık anonim ortaklıklarda pay sahiplerinin yönetimsel hakları kullanmaktaki isteksizlikleri 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu'nun çözmeye çalıştığı sorunlardan biridir. Bu sorunun çözümünü teminen TTK genel kurul toplantılarına elektronik ortamda katılıma imkân veren modern bir sistemi benimsemiştir. Bu çalışmada, 01.10.2012 tarihinde ülkemizde uygulanmaya başlanan ve kapsamı itibariyle dünyada ilk olan elektronik genel kurul sistemi ve sistemin oy haklarının kullanımına etkisi incelenmiştir.

Genel Kurul, Elektronik Genel Kurul, EGKS, Ortaklık Hakları, Oy Hakkı.

Ensuring the effective participation of shareholders in general assembly meetings is among the international corporate governance principles. Nevertheless, reluctance of shareholders to exercise their administrative rights, especially on listed companies, causes a power gap problem. Removing the obstacles in voting at general meetings has gain more importance lately within the concept of corporate governance. The most important tool of this was developing of the infrastructure that allows participation in the general assembly meetings. One of the most important reasons to discuss the removal of general assembly meetings from the physical environment to the online world is the prediction of an increase in shareholder participation through the electronic general assembly meetings. Reluctance of shareholders to exercise their administrative rights on listed companies is one of the problems addressed with Turkish Commercial Code (TCC) numbered 6102. In order to solve this problem, TCC adopted a modern system that allows shareholders to attend general assembly meetings electronically. In this study, electronic voting system, which was launched on 01.10.2012 in our country as a first in the world within its scope, and the effect of this system to exercise voting rights were discussed.

General Meeting, Electronic General Meeting, e-GEM, Shareholder Rights, Voting Rights.

GİRİŞ

Anonim ortaklıklarda genel kurul, pay sahiplerinin veya temsilcilerinin usulüne uygun çağrı üzerine belirli bir gündemi görüşmek ve karara bağlamak için bir araya gelmesinden oluşan ortaklığın karar organıdır. Genel kurulun görev ve yetkileri 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun (TTK) 408’inci maddesinde yer almaktadır. TTK’da pay sahipleri şirket işlerine ilişkin haklarını genel kurulda kullanırlar denmek suretiyle genel kurulun şirket işlerine ilişkin kararların alındığı ve pay sahipliği haklarının kullanıldığı bir iç organ niteliği taşıdığı hükme bağlanmıştır¹. Bu düzenleme ile genel kurulun, bir taraftan ortaklık işlerine ilişkin kararların alındığı bir iç organ olduğu, diğer taraftan da ortaklık iradesini oluşturmasının aracı olan pay sahipliği haklarının kural olarak bu organda kullanıldığı hükme bağlanmaktadır².

Genel kurulda oy kullanma hakkı, pay sahibinin kanun yollarına başvurmaksızın şirketteki statüsünü koruyabilmesi için yegane yöntemdir³. Pay sahiplerinin soru sorma, bilgi alma, görüş bildirme gibi diğer yönetimsel haklarını kullanabilecekleri yer de genel kuruldur⁴. Anonim şirketlerde şahıs şirketlerinden farklı olarak pay sahiplerinin şirketi doğrudan idare hakkı yoktur. Anonim şirketler ortakların kişiliğinden bağımsız ve otonom bir yapıya sahip olduklarından pay sahipleri ancak genel kurulda oy kullanmak suretiyle şirket yönetimine etkide bulunabilirler⁵. Bu bağlamda oy hakkı, pay sahiplerinin şirket yönetimine katılmalarını sağlayan en önemli haktır. TTK’da genel kurula katılma hakkı hem kişisel hem vazgeçilmez bir haktır⁶. Oy hakkının en temel özellikleri vazgeçilmez hak oluşu ve müktesep hak niteliğidir⁷. Ticaret Kanunu’muz oy hakkının pay sahiplerinin şirket yönetimine iştirak açısından taşıdığı önemini dikkate alarak bu hakkı müktesep haklar arasında saymaktadır⁸. TTK’nın 447’nci maddesinde bu hakkın vazgeçilmez niteliğine vurgu yapılarak hakkı kaldıran veya sınırlayan genel kurul kararlarının batıl olduğu belirtilmiştir.

Ortaklar, yönetimin hesap verme sorumluluğunu taşıdığı başlıca kesimi oluştururken; “oy kullanma” uygulamada hesap sormanın bir yolu olarak kabul edilir. Ortağa yönelik demokrasi, geniş tabanlı (halka ait) mal ve hizmetlere ilişkin kararlar alınması ve tatbik edilmesi nedeniyle politik demokrasiye benzetilebilir⁹. Ortakların, genel kurullarda oy kullanarak yönetimi doğrudan kontrol edebilmeleri, ortaklar ve yöneticiler arasındaki güç dengesinin önemli ölçüde belirlenmesini sağlar. Teorik olarak, oy kullanma hakları dolayısıyla kontrol hakları, mülkiyet hakları gibi malvarlıksal haklar ile orantılı olmak zorundadır¹⁰.