Taşıyıcı Annelik ve Soybağı İlişkisi

Surrogate Motherhood and Lineage Relation

Gülçin Çam

Çocuk sahibi olmak isteyen bir çiftin ya da kadın veya erkeğin mecburen veya tercihen başvurduğu yöntemlerden biri olan taşıyıcı annelik, son zamanlarda en çok tartışılan yardımcı üreme teknikleri konusundan biri olmuştur. Taşıyıcı annelik uygulaması, hem tıbbi boyutu ile sağlık alanında faaliyet gösterenlerin, hem de hukukî boyutu ile hukukçuların dikkatini çekmiştir. Taşıyıcı annelik, soybağının kurulması açısından bazı özellikler arz etmektedir. Türkiye’de taşıyıcı annelik konusuna ilişkin yasal bir düzenleme bulunmamaktadır. Çalışmamızda, taşıyıcı annelik kavramı; çocuk sahibi olmak isteyen erkek ve kadının veya bir başkasının üreme hücrelerinin kullanılmasıyla elde edilen ve çeşitli kombinasyonlarına göre ortaya çıkan taşıyıcı annelik türleri ile soybağının kurulması hakkında bilgi verilmiştir. Taşıyıcı annenin dünyaya getirmiş olduğu çocuğun soybağının kurulması meselesinde üstün tutulması gereken objenin, üreme hücresi sahibinin mi yoksa biyolojik bağı kuran taşıyıcı annenin mi olduğu konusunda doktrindeki görüşlere ve kendi görüşlerimize yer verilmiştir. Ayrıca iç hukuktaki yapay döllenme ile ilgili mevzuattaki düzenlemelerden de bahsederek konuya ilişkin Türk Hukukundaki eksiklikler ortaya konmaya çalışılmıştır.

Yardımcı Üreme Teknikleri, Yapay Döllenme, Taşıyıcı Annelik, Çocuk, Soybağı.

Couples or individuals, man or women, that desire to have a child voluntarily or compulsorily fall back upon surrogacy which is one of the much debated assisted reproductive therapies. Surrogacy calls attention of both health-care givers and lawyers by its medical and legal aspects. Surrogacy is a very important problem for the establishment of paternity, because there is no rule about surrogacy in Turkish law.In this study surrogacy is examined in terms of different surrogacy levels that rise from different combinations of men’s, women’s or somebody else’s reproductive cells and in terms of establishing paternity. The issue of paternity of surrogate mother’s child and the superiority of the rights in the terms of carrier mother’s and the owner of the germ cell is discussed by means of our opinion and doctrine on the subject. In addition short comings of Turkish Law were established by giving examples of legislation regulations about artificial insemination.

Assisted Reproductive Techniques, Artificial Insemination, Surrogate Moterhood, Child, Paternity.

GİRİŞ

Yardımcı üreme tekniklerinde infertilitenin sebebine göre farklı teknik ve uygulamalarla çocuk sahibi olmak isteyen çifti, bu amaca ulaştırmak için tıp biliminin elverdiği ölçüde yeni yöntemler geliştirilmektedir. Bunlardan biri olan taşıyıcı annelik, sınırlandırılmış olmakla birlikte, dünyanın çeşitli ülkelerinde hukukî mecraya taşınmış ve özel düzenlemelerle gerçekleştirilebilir hale getirilmiştir.

Taşıyıcı anne, başkası için rahminde kendisine ait üreme hücresi ya da anne olmak isteyen kadının veyahut duruma tamamen yabancı bir kadının yumurtası kullanılarak elde edilen dölütü taşıyandır.

Bu çalışmada soybağı ilişkisinin yapay döllenme ve taşıyıcı annelik hususunda ortaya çıkardığı hukukî problemlere ve bunlar için önerilen çözüm yollarına yer verilmiştir.