Takdir Komisyonuna Başvuruda Zamanaşımı Müessesesinin Anayasa Mahkemesi İptal Kararı ve Takip Eden Süreç Kapsamında Değerlendirilmesi

Cansu Dağ

Bu çalışma kapsamında ilk olarak Anayasa Mahkemesi’ne itiraz konusu teşkil eden 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 114. maddesinin 2. fıkrasında bahsi geçen zamanaşımı ve takdir komisyonu müesseseleri açıklanmıştır.Ardından, 15.10.2009 tarihli Anayasa Mahkemesi Kararı üzerinde durularak, itiraz konusu hükmün anayasaya aykırılığı tespiti kapsamında, Anayasa’nın 2. ve 73. maddelerinde düzenleme alanı bulan “Hukuk Devleti” ve “Verginin Yasallığı” ilkelerinin değerlendirmesi yapılmaya gayret edilmiştir. Bir sonraki aşamada, 15.10.2009 tarihli Anayasa Mahkemesi Kararı’nın Resmi Gazete’de yayımlanma ve yürürlüğe girme tarihini takiben ortaya çıkan hukuk boşluğunun doldurulması kapsamında yapılan yeni düzenlemeler incelenmiş; bu düzenlemelerin 15.10.2009 tarihli Anayasa Mahkemesi Kararına ve anayasal ilkelere uygunluğu sorgulanmıştır. Nitekim getirilen yeni düzenlemeler, bahsi geçen Anayasa Mahkemesi Kararı gerekçelerini karşılayamadığı gibi, zamanaşımının yeniden canlandırılmasına hizmet eden hükümler barındırmıştır. Bahsi geçen düzenlemelerin bir kısmını iptal eden 26.01.2012 tarihli Anayasa Mahkemesi Kararının mevcut duruma etkisi ve mevcut durumda anayasal ilkelere uygunluk adına getirilebilecek çözüm önerileri ise çalışmanın son kısmını oluşturmuştur. Vergi alacaklarında zamanaşımı müessesesinin, hukuk devleti ve verginin yasallığı ilkeleri açısından teşkil ettiği önem nedeniyle söz konusu düzenlemelerin ve kararların incelenmesi gereği duyulmuştur.

Takdir Komisyonu, Zamanaşımı, Anayasa Mahkemesi.

Provisions of Art.114 par. 2 of Tax Procedure Code (Law No: 213) concerning valuation commission and limitation period has made the subject of a prejudicial question before the Constitutional Court. In this article, concepts of valuation commission and limitation period will be explained in the first part.At a second stage, the Constitutional Court’s decision of 15th of October 2009 will be examined, focusing on the principles of “rule of law” and “legality of tax”, respectively Art.2 and 73 of the Constitution.After Constitutional Court Decision has been published in official gazette and entered into force, new regulations and law amendments have been made to fill the legal gap. Nevertheless, conformity of these new regulations to the Constitutional Court Decision dated 15.10.2009 and constitutional principles, is doubted. As a matter of fact, new regulations are not only insufficient to correspond to the legal grounds of the Constitutional Court Decision dated 15.10.2009, but also have some provisions leading to reactivation of already expired limitation periods.Unconstitutionality of these new regulations has become a different matter of prejudicial question before the Constitutional Court and some of these regulations have been annulled by a new Constitutional Court Decision dated 26.01.2012. The effect of Constitutional Court Decision dated 26.01.2012 to current legal situation will be evaluated and some suggestions will be presented at the final part of the article.The importance of limitation period concept in light of the principles of “rule of law” and “legality of tax” renders it necessary to examine the aforementioned regulations and Constitutional Court decisions.

Valuation Commission, Limitation Period, Constitutional Court.

GİRİŞ

Bu çalışmanın konusunu oluşturan hüküm, “takdir komisyonuna başvuru müessesesinin işlemekte olan zamanaşımını durduracağına ilişkin olan” 213 sayılı Vergi Usul Kanunu¹ (VUK)’un 114. maddesinin 2. fıkrasıdır.

Öncelikle belirtmek gerekir ki Anayasa Mahkemesi tarafından, Diyarbakır Vergi Mahkemesi’nin VUK’un 114. maddesinin 2. fıkrasının Anayasa’nın 2. maddesine aykırılığı savıyla iptali istemli yapmış olduğu itiraz incelenmiş; bahsi geçen hükmün Anayasa’ya aykırı olduğuna ve iptaline, bir karşı oy ile oyçokluğuyla karar verilmiştir².

İptal kararı verilirken mahkeme tarafından esas olarak VUK m.114/f.2’de yer alan; “Şu kadar ki, vergi dairesince matrah takdiri için takdir komisyonuna başvurulması zamanaşımını durdurur. Duran zamanaşımı mezkûr komisyon kararının vergi dairesine tevdiini takip eden günden itibaren işlemeye devam eder.” hükmünün, zamanaşımının durma süresini sınırlandırmamış olması nedeniyle idarenin keyfi uygulamaları ile zamanaşımı müessesesini işlemez hale getirdiği, diğer taraftan idarenin iç işleyişinden kaynaklanan gecikme sebebiyle mükellef aleyhine fazladan gecikme faizi hesaplanmasına sebebiyet verdiği hususları göz önünde bulundurulmuştur.