Hükmün Tamamlanmasına Müracaat Bakımından Gerekli Olan Talep Şartı: Türk ve Alman Medenî Usûl Hukuku (HMK m. 305/A; dZPO §321) Kapsamında Değerlendirmeler

The Request Condition for the Application for the Completion of the Judgment: Evaluations Under Turkish and German Civil Procedure Law (art. 305/A of the CCP; dZPO §321)

Serpil IŞIK

Medenî usûl hukukunda yargılama mahkemelerce verilen hüküm ile sona erer. Hâkim tarafından verilen hüküm sonradan değiştirilemez. Kural bu olmakla birlikte, bazı durumlarda, yargılamada taraflarca ileri sürülmüş olmasına rağmen birtakım hususlar hakkında mahkeme tarafından kısmen veya tamamen karar verilmemiş olabilir. Taraflarca talep edilmesine veya re’sen hükme geçirilmesi gerekmesine rağmen nihai kararda yer alması unutulan hususlara ilişkin eksikliğin giderilebilmesi için hükmün tamamlanması yoluna müracaat edilebilmesi mümkündür. Alman Medeni Usul Kanunu (dZPO) §321 ile düzenlenen hükmün tamamlanması kurumu Türk hukukunda 7251 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na (HMK) eklenmiştir. Yapılan değişiklik sonrasında hükmün tamamlanmasına ilişkin esaslar HMK’nın 305/A maddesinde öngörülmüştür. Hükmün tamamlanması için gerekli olan şartlardan biri taraflardan birinin bu yöndeki talebidir. dZPO §321 Abs. 2 ve HMK m. 305/A düzenlemelerinde hükmün tamamlanması yoluna tarafların talebi üzerine gidilebileceği açıkça öngörülmektedir. Zira hâkim verdiği kararda unutulan ve eksik kalan hususların var olduğunu sonradan gerekçeyi yazdırırken fark etse dahi bunları kendiliğinden tamamlayamaz. Hükmün tamamlanması için taraflarca hükmü veren mahkemeden dilekçeyle talepte bulunulması gerekmektedir. Taraflardan her biri nihai kararın tebliğinden itibaren bir ay içinde HMK m. 305/A uyarınca ek karar verilmesini talep edebilir. Çalışmamızda hükmün tamamlanmasına müracaat bakımından gerekli olan talep şartı açıklanarak Türk ve Alman medenî usûl hukuku (HMK m. 305/A; dZPO §321) kapsamında değerlendirmelerde bulunulacaktır.

Hükmün Tamamlanması, Hukuk Muhakemeleri Kanunu m. 305/A, Alman Medeni Usul Kanunu (dZPO) §321, Ek Karar, Hükmün Tamamlanmasının Şartları.

In Civil Procedural Law, the proceedings end with the judgment rendered by the courts. The judgment rendered by the judge cannot be changed afterwards. Although this is the rule, in some cases, the court may not decide on certain issues in whole or in part, even though they have been raised by the parties in the proceedings. It is possible to apply for supplementation of the judgment in order to eliminate the deficiency regarding the matters that are forgotten to be included in the final judgment, although they are requested by the parties or should be included in the judgment ex officio. The institution of completion of judgment, which is regulated by §321 of the German Code of Civil Procedure (dZPO), was added to the Code of Civil Procedure No. 6100 (CCP) with the Law No. 7251 on the Amendment of the Code of Civil Procedure and Certain Laws. Following the amendment, the principles regarding the completion of the judgment are stipulated in Article 305/A of the CCP. One of the conditions for the completion of the judgment is the request of one of the parties. In our study, we aim to explain the requirement of the request necessary for the application for the completion of the judgment and to propose solutions to the problems arising in this context.

Completion of the Judgment, art. 305/A of the Code of Civil Procedure, §321 of the German Code of Civil Procedure (dZPO), Supplementary Decision, Conditions for the Completion of the Judgment.

GİRİŞ

Taraflarca ileri sürülen asli ve tali talepler ile masraflar hakkında karar vermek mahkemenin görevidir¹. Böylelikle uyuşmazlık çözümlenerek hukuki kesinlik sağlanmış ve barış tesis edilmiş olur. Ancak, tarafların aralarındaki uyuşmazlığı çözüme kavuşturan mahkeme kararının eksik olması durumunda bu amaçlara ulaşılamaz ve hukuki dinlenilme hakkı ihlal edilmiş olur². Bu durumda kanun koyucu nihai kararda hukuki uyuşmazlığın çözüme kavuşturulmamış kısmına ilişkin olarak meydana gelen boşluğun giderilebilmesi için “hükmün tamamlanması” müessesesini öngörmüştür³.

Hükmün tamamlanması (Ergänzung des Urteil) Alman Medeni Usul Kanunu’nun (Zivilprozessordnung - “dZPO”) 321’inci paragrafında düzenlenmektedir⁴. 28.07.2020 tarihli 7251 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un⁵ yürürlüğe girmesiyle birlikte hükmün tamamlanması kurumu 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na⁶ (HMK) eklenmiştir⁷. Ayrıca, HMK’nın beşinci Kısmının İkinci bölümünün başlığı “Hükmün Tashihi, Tavzihi ve Tamamlanması” şeklinde değiştirilmiştir⁸. Böylelikle HMK m. 437/f. 4’te tahkim yargılaması için halihazırda uygulanan hükmün tamamlanması⁹ kurumu devlet yargısı bakımından da kabul edilmiştir¹⁰.

Hükmün tamamlanmasına ilişkin olarak HMK m. 305/A’da bir düzenlemenin getirilmiş olması kanaatimizce önemli bir yeniliktir¹¹. Zira 7251 sayılı Kanun değişikliği ile hükmün tamamlanmasının HMK’ya eklenmesinden önce re’sen hükme geçirilmesi gerekli olmasına veya açıkça talep edilmesine rağmen mahkeme tarafından hükümde yer verilmesi unutulan hususlara ilişkin olarak eksikliğin giderilebilmesi için taraflarca ya kanun yoluna gidilmekte ya da unutulan hususla ilgili olarak yeni bir dava açılmaktaydı¹². Bu durum ise taraflara ciddi bir zaman ve emek kaybı yaşatmaktaydı. 01.10.2011 tarihinde yürürlüğe giren 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na hükmün tamamlanmasıyla ilgili olarak 305/A maddesinin eklenmesiyle birlikte tarafların -eğer mümkünse- yeni bir dava açarak veya -kanun yolunun açık olması durumunda- istinaf yoluna müracaat ederek yaşayacakları zaman kaybı önlemiş oldu. Bu anlamda hükmün tamamlanması adalete erişimi hızlandırarak usul ekonomisi ilkesine (HMK m. 30) hizmet eden bir kurumdur¹³. Hükmün tamamlanması ile nihai kararda eksik bırakılan talepler hakkında kısa sürede ek karar verilmesi sayesinde adaletin bir an evvel tecelli ettirilmesi sağlanarak aralarında uyuşmazlık bulunan tarafların elde etmeyi istedikleri netice-i talebe kavuşmaları amaç edinilmiştir¹⁴. Hükmün tamamlanması müessesesinin getirmesi ile amaçlanan hususların gerçekleşebilmesi için kanunda öngörülen şartların yerine getirilmesi önem arz etmektedir.