Yürütmenin Durdurulması İstemi Hakkında Verilen Kararlara İtiraz Müessesesi (Yargı Kararlarından Hareketle Bir İnceleme)

Appeal against Decisions on Requests for Suspension of Execution (A Jurisprudence-Based Review)

Cihan YÜZBAŞIOĞLU

Yürütmenin durdurulması müessesesi, iptal kararının hukuk düzeninde etki yaratabilmesinin sağlanması adına önemli bir fonksiyon yerine getirmektedir. Davaya bakan mahkemece verilen yürütmenin durdurulması yahut yürütmenin durdurulması isteminin reddi kararları her ne kadar uyuşmazlığı nihai olarak sona erdirmeyen ara karar niteliğinde olsa da taşıdıkları önem gözetilerek, bu kararların başka bir yargı yerince tekrar değerlendirilebilmesine yönelik özel bir itiraz usulüne tabidir. İtiraz yolu, taşıdığı önemin aksine 2577 sayılı Kanun’un 27. maddesinin yedinci fıkrasında oldukça çerçeve ölçüde düzenlenmiştir. Düzenlemenin içeriksel boşlukları yargı mercileri tarafından somut olaya özgü şekilde doldurulmuşsa da bu durum çelişkili kararların ortaya çıkmasına ve yargılama hukukuna hâkim ilkelere veya mevzuata aykırı uygulamaların benimsenmesine sebep olmuştur. Diğer yandan, itiraz mercilerinin verdiği kararların uygulamada iptal davası hakkında verilen nihai hüküm üzerinde yarattığı etkiler itiraz müessesesinin hâkim bağımsızlığı, gerekçeli karar prensibi ve adil yargılanma hakkı perspektifinden de ayrıca ele alınmasını gerekli kılmaktadır.

İtiraz, Yürütmenin Durdurulması, Gerekçeli Karar, Adil Yargılanma Hakkı, Etkili Başvuru.

Suspension of execution in administrative justice fulfills an important function in ensuring the effectiveness of annulment decisions have real in the legal order. Although decisions given upon requests for suspension of execution or appeals thereof by the court hearing the case are not final judgments that end a dispute, but interim decisions, a special review mechanism by another jurisdiction is implemented considering their importance. In contrast with the said importance seventh paragraph of Article 27 of Law No. 2577 only gives a very general outline of the appeal mechanism. The gaps in the legislation have been filled by the judicial authorities in a case-by-case manner, this has led to the emergence of contradictory decisions and practices that are contrary to the prevailing principles of administrative justice or statutory law. On the other hand, the effects of the decisions given by the reviewing authorities on the final decision given at the end of the annulment case in practice require that the appeal institution should be put into question from the perspective of the principle of judicial independence, right to a reasoned decision and the right to a fair trial.

Appeal, Suspension of Execution, Right to Reasoned Decision, Right to a Fair Trial, Right to an Effective Remedy.

Giriş

Yürütmenin durdurulması istemi hakkında verilen kararlara itiraz 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun [“Kanun”] 27. maddesinin yedinci fıkrasında düzenlenmiştir. Yürütmenin durdurulması istemi hakkında verilen kararlara, Danıştay dava dairelerince verilmişse konusuna göre İdari veya Vergi Dava Daireleri Kurullarına, bölge idare mahkemesi kararlarına karşı en yakın bölge idare mahkemesine, idare ve vergi mahkemeleri ile tek hâkim tarafından verilen kararlara karşı bölge idare mahkemesine kararın tebliğini izleyen günden itibaren yedi gün içinde bir defaya mahsus olmak üzere itiraz edilebilir.

İtiraz yolunun hukukumuza girmesinden önceki dönemde yürütmenin durdurulması istemi hakkında verilen kararlara karşı ayrı bir itiraz imkânı olmadığı, karar veren mahkemeye aynı istemle yeni bir başvuru yapılmasını kısıtlayan bir düzenleme de bulunmadığından, kararı veren mahkemenin kendisine yürütmenin durdurulması ya da yürütmenin durdurulması kararının kaldırılması talebiyle yeni başvuru yapılabilmekteydi.¹ Buna karşılık, Kanun’un 27. maddesine 2012 yılında eklenen onuncu fıkrayla aynı sebeplere dayanılarak ikinci kez yürütmenin durdurulması isteminde bulunma yolu kapatılmıştır.²

Yürütmenin durdurulması istemi hakkında verilen kararlar ara karar niteliğindedir. Ara kararlara karşı kanun yoluna başvurulabilmesi kural olarak mümkün değildir. Yürütmenin durdurulması istemine ilişkin kararlara itiraz, bu kurala Kanunla getirilmiş bir istisnadır.³ Yürütmenin durdurulması istemine ilişkin kararlar, maddi gerçeğin araştırılması amacıyla alınan, nihai kararın hazırlayıcısı niteliğindeki bir ara karar olmaktan öte, nihai kararlar gibi, davanın tarafları ve hatta üçüncü kişilerin hukuki durumunda sonuçlar yaratmakta; hukuk düzeninde değişiklik yapmaktadır.⁴ Bu bakımdan yürütmenin durdurulmasına ilişkin kararlar, iptal davasına anlam ve içerik kazandıran; etkili idari yargı denetimi sağlayan bir hukuksal araçtır.⁵ İdari işlemin yürütülmesini askıya alarak/almayarak bireylerin temel hak ve özgürlükleri üzerinde doğrudan etki yaratan bu kararlar bakımından itiraz yolunun öngörülmesi yoluyla ortak içtihat yaratılması uygulamada da birlik sağlamaktadır.⁶