6098 Sayılı Türk Borçlar Kanununa Göre Ismarlanmamış Bir Şeyin Gönderilmesi ve Sonuçları
Sending of a Thing Not Order and Results According to Turkish Code of Obligations No: 6098
Ömer Çınar
Ismarlanmamış bir şeyin gönderilmesini düzenleyen Türk Borçlar Kanununun 7. maddesi 818 sayılı Borçlar Kanununda olmayan yeni bir hükümdür. Bu düzenleme ısmarlanmamış bir şeyin gönderilmesinin öneri sayılmayacağını belirtmiş ve böylece kişinin aslında istemediği halde bir sözleşmenin tarafı olmasını önlemeyi amaçlamıştır. Bu çalışmada Türk Borçlar Kanununun 7. maddesinde öngörülen hükmün kapsamı ve sonuçları ayrıntılı olarak incelenecektir.
Ismarlanmamış Şey, Öneri, Türk Borçlar Kanunu.
Article 7 of the Turkish Code of Obligations without being ordered by the person beforehand sending of a thing is not the Law of Obligations No: 818 is a new article. This regulation stated that the no suggestion of sending something not order, and thus a party to the contract even though the person does not want to actually be aimed at preventing. Article 7 of the Turkish Code of Obligations and scope of the exemption provided for in this study and the results examined in detail.
Not Order Thing, Suggestion, Turkish Code of Obligations.
GİRİŞ
Girişimciler tarafından kişilerin herhangi bir istemi olmamasına rağmen, sözleşme kurma amacıyla onlara bir mal gönderilmesi veya hizmet sunulması günümüzde sıklıkla başvurulan bir pazarlama yöntemidir. Özellikle tarafların biraraya gelmeden sözleşme kurulduğu mesafeli sözleşmelerde, girişimci tarafından karşı tarafın herhangi bir önerisi olmaksızın mal gönderilerek fiili durum meydana getirilmekte, karşı taraf ile bu şekilde bir sözleşme ilişkisi meydana getirilmeye çalışılmaktadır. Türk hukuku açısından, Mesafeli Sözleşmelere Dair Yönetmeliğin1 10. maddesinde sipariş edilmeyen bir malın gönderilmesi ya da hizmetin sunulması halinde, satıcı/sağlayıcının herhangi bir hak ileri süremeyeceği, bu durumun tüketicinin kabul beyanı olarak yorumlanamayacağı ve tüketicinin bu mal veya hizmeti iade etmek ya da saklamakla yükümlü olmadığı belirtilerek, mesafeli sözleşmeler açısından tüketiciyi koruyucu bir düzenleme öngörülmüştür. Bunun yanında Ticari Reklam ve İlanlara İlişkin İlkeler ve Uygulama Esaslarına İlişkin Yönetmeliğin2 10. maddesinde reklamların, tüketiciye sipariş etmediği malı göndererek, bunları reddetmediği ya da geri göndermediği takdirde bedelini ödemeye zorlayan ya da söz konusu malı kabul etmeye zorunluymuş izlenimini veren, dürüst olmayan satış yöntemleri için kullanılamayacağı ifade edilerek, reklam ve rekabet hukuku açısından bir düzenleme yapılmıştır.
818 sayılı Borçlar Kanununda ise, sipariş edilmeyen bir şeyin gönderilmesi hakkında herhangi bir düzenleme yoktur. Buna karşılık Alman Medeni Kanununun (BGB) 241a3 ve İsviçre Borçlar Kanunun 6a4 maddelerinde sipariş edilmeden gönderilen mal ve hizmetler hakkında düzenlemelere yer almaktadır. Türk Borçlar Kanununun5 7. maddesinde İsviçre Borçlar Kanunundaki düzenlemeden de hareketle, “Ismarlanmayan Şeyin Gönderilmesi” başlığı altında “Ismarlanmamış bir şeyin gönderilmesi öneri sayılmaz. Bu şeyi alan kişi, onu geri göndermek veya saklamakla yükümlü değildir.” şeklinde bir düzenleme yapılmıştır. Biz bu çalışmamızda ısmarlanmayan şeyin gönderilmesi konusunda mukayeseli hukukta yer alan düzenlemelerden de yararlanarak, Türk Borçlar Kanununun 7. maddesinin kapsamını, ısmarlanmamış bir şeyin gönderilmesinin sözleşme açısından değerlendirilmesini ve sonuçlarını inceleyeceğiz.
I. TÜRK BORÇLAR KANUNUNUN 7. MADDESİNİN KAPSAMI
Türk Borçlar Kanununun 7. maddesinde, İsviçre Borçlar Kanununun 6a maddesi örnek alınarak bir düzenleme yapıldığı için, ısmarlanmamış bir şeyin gönderilmesi, Alman Medeni Kanununun 241a maddesinden farklı olarak sadece tüketici gibi belirli bir topluluk için değil, genel olarak düzenlemiştir6. Kanunda gönderiyi alan için “kişi” kavramı kullanıldığından, ısmarlanmamış bir şeyi alanın sıfatının tüketici veya tacir önem taşımaz. Buna karşılık Türk Borçlar Kanununun 7. maddesinde bir şeyin gönderilmesinden bahsediliği için, hükmün kapsamına sadece verme edimleri girmekte olup, hizmet edimleri kapsam dışı bırakılmış olmaktadır. Aynı şekilde sadece gönderime konu olabilecek şeyler hükmün kapsamına dahildir. Bu nedenle bu hükmün uygulama alanının belirlenmesi için öncelikle “şey” kavramı ve daha sonra ısmarlanmamış bir şeyin gönderilmesi incelenecektir.
