Avukatlık Vekâlet Ücretlerinin Vergilendirilmesi

Taxation of Attorney’s Fees

İmdat TÜRKAY

Gelir vergisi uygulamasında dava vekilleri (avukatlar), serbest meslek erbabı sayılırlar. Avukatlık Kanununda avukatlık ücreti; kaynakları itibariyle, sözleşmeye bağlı olarak iş sahibinden sağlanan vekalet ücreti ile dava sonunda kararla tarifeye dayanılarak karşı tarafa yüklenen vekalet ücreti olmak üzere iki ayrı şekilde tanımlanmaktadır. Yargıya taşınan ihtilaflar sonucunda mahkeme kararına istinaden veya icra takibi sonucunda avukatların elde ettikleri vekalet ücretlerinin vergilendirilmesi uygulamada her zaman önemini korumaktadır.

Avukatlık vekalet ücretinin tahsili sonrasında gelir vergisi, katma değer vergisi ve vergi usul kanununa göre belge düzeninin nasıl olacağı konusu, Gelir İdaresinin düzenlemeleri ile şekillenmekle birlikte, uygulamada avukatlar ve konunun uzmanları tarafından zaman zaman tereddüt edilen bir husustur. Bu çalışmada, konu etraflıca incelenmeye çalışılmıştır.

Avukatlık Vekalet Ücreti, Vekalet Ücreti Türleri, Serbest Meslek Kazancı, Ücret Geliri, Gelir Vergisi Tevkifatı, Serbest Meslek Makbuzu, Vekalet Ücretinde KDV.

In income tax practice attorneys (lawyers) are considered self-employed taxpayers. In Attorney’s Act, attorney’s fee is defined in two different ways as the attorney’s fee obtained from the client by a contract and the attorney’s fee based on the tariff burdened on the other party as a result of the ruling. Taxation of attorney’s fees referring to a court ruling or as a result of an execution proceeding have always protected the importance in practice.

The subject of how the income tax, the value added tax and the bookkeeping system according to Tax Procedure Code would be after the collection of attorney’s fee is sometimes a hesitating issue by the attorneys and experts of the subject, although it’s shaped by the arrangements of Income Administration. In this study the subject is examined in detail.

Lawyer’s Fee, Type of Laywer’s Fees, Self-Employment Income, Wage Income, Income Tax Withholding, Self-Employment Receipt, VAT in Lawyer’s Fee.

1. Giriş

1136 sayılı Avukatlık Kanununa göre, serbest meslek faaliyeti kapsamında mahkeme ilamına göre karşı taraf avukatına ödenen veya icra dairelerince alacaklı taraf avukatına ödenmesine karar verilen vekâlet ücreti, serbest meslek kazancı olarak gelir vergisi tevkifatına ve katma değer vergisine tabi tutulmakta, bazı durumlarda da ücret olarak vergilendirilmektedir. Bu çalışmamızda, öncelikle avukatlık vekâlet ücretinin yasal dayanağı ve vekâlet ücreti türlerine değinip; daha sonra da avukatlık vekâlet ücretinin tahsilinde elde edilen kazancın serbest meslek kazancı mı yoksa ücret geliri mi olacağı, serbest meslek kazancı sayılması halinde ise gelir vergisi tevkifatı ve katma değer vergisinin ne şekilde hesaplanacağı incelenecektir.

2. Avukatlık (Vekâlet) Ücretinin Yasal Dayanağı

Avukatlık ücreti, Avukatlık Kanunu’nun 164’üncü maddesine göre avukatın hukuki yardımının karşılığı olan meblağı ve değeri ifade etmektedir. Diğer taraftan ise, vekâlet ücreti, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 323’üncü maddesi uyarınca yargılama giderlerindendir. Adı geçen Kanunun 417’nci maddesi uyarınca, vekâlet ücretinin haksız çıkan taraftan alınarak haklı çıkan tarafa verilmesine hükmolunur. Keza 7571 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 324’üncü maddesi uyarınca, Tarifesine göre ödenmesi gereken avukatlık ücretleri de bir yargılama gideridir. Verilen hükümde ve kararda yargılama giderlerinin kimlere yükleneceği gösterilir. Öte yandan, 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununun 138’inci maddesinin üçüncü fıkrasına göre, icra takip masraflarına dahil olan vekâlet ücreti, vekil aracılığıyla yapılan takiplerde, alacaklı ile borçlu arasında yapılmış sözleşmeye bakılmaksızın, icra memuru tarafından Avukatlık Ücret Tarifesine göre belirlenir.¹

Yukarıda yer alan yasal dayanaklardan hareketle avukatlık vekâlet ücretlerini kaynaklarına göre üçe ayırmak mümkündür. Buna göre;