Koruma Tedbirlerinden Zarar Görenlerden, Tazminat İsteyemeyecek Kişiler

The People Who Cannot Request Compensation from the People Who are the Aggrieved Party Because of Protection Measures

Mustafa ALBAYRAK

Ceza yargılamasında uygulanan koruma tedbirlerinden zarar görenler için devletin tazminat ödemesi kabul edilmesine rağmen bazı hallerde kanuna uygun olarak yakalanan veya tutuklanan kişilerden bir kısmı için tazminat ödemesi kabul edilmemiştir. Koruma tedbirinden dolayı zarar oluşmakla birlikte, bir kısmında devletin (zamanaşımı nedeniyle düşme), bir kısmında tedbire muhatabın hatasından (suç üstlenme) dolayı tazminat ödenmesi kabul edilmemiştir. Yazıda, koruma tedbiri uygulaması nedeniyle zarar görme olmasına rağmen hangi hallerde tazminat istenemeyeceği, ayrıca bazı özel durumlarda tazminat talebinin ne zaman istenebileceği üzerinde durulacaktır.

Koruma Tedbirleri, Tazminat, Düşme, Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması, Uyuşturucu Suçlarından Düşme Kararı Verilmesi.

Although the government accepts to pay compensation for the people who are aggrieved party because of protection measures, the government does not accept to pay to people who is arrested. The loss occurs because of the protection measures, one part of paying compensation is not accepted because of the mistake of government (lapse of time) the other part because of the mistake of the party (accepting a crime). In this article we will dwell on that there is a loss because of the measure and which conditions people cannot request compensation and when the compensation can be request in the specific situations.

Protection Measures, Compensation, Dismissal, Deferment of the Announcement of the Verdict, Decision of Dismissal of Narcotic Crime.

GİRİŞ

Yargı organları yargılama görevlerini yerine getirirken gerçeğin ortaya çıkması ve adil kararlar verilebilmesi için yasal dayanağı olan farklı usul ve yöntemlere başvurmaktadırlar. Yargılamada kullanılan yöntemlerden biri de koruma tedbirleridir. Bu tedbirler yoluyla ceza yargılamasında deliller toplanmakta, toplanan deliller muhafaza edilmekte ve amaçlanan maddi gerçeğe ulaşılarak infaz edilecek bir hüküm ortaya konulmaktadır. Genel olarak koruma tedbirleri sanığın yargılamada hazır bulunmasını, maddi gerçeğin araştırılmasını temin etmek veya yargılama neticesinde verilecek cezanın infazını sağlamak amacıyla başvurulan yöntemlerdir.

Hiçbir hukuk düzeni hatasız, kusursuz değildir. Dolayısıyla yargılama makamları bilmeden çeşitli hatalar yapabilir ve bu hatalar sonucu kişiler mağdur olabilir, zarar görebilir. Ceza davasının açılması kamu yararı, kamu barışının sağlanması için olduğundan, devlet ihlal ettiği hakların telafisi için tazminat ödemeyi kabul etmiştir. Böylece devlet hukuk kuralını ihlal eden kendisi olduğunda, yaptırıma kendisi katlanmış ve bireylere örnek teşkil etmiştir.¹ Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde, Sözleşme hükümlerine aykırı olarak yapılmış bir yakalama veya tutuklama işleminin mağduru olan her şahsın tazminat istemeye hakkı olduğu belirtilmiştir (AİHS m.5/5). Aynı şekilde uğranılan zararların giderilmesi anayasal güvencelere bağlanmış (Anayasa m.19/son) ve buna dayalı olarak Ceza Muhakemesi Kanunu bu kurumu, özel olarak ayrı bir başlık altında düzenleyerek zararların giderilme koşullarını göstermiştir. Bu kapsamda Ceza Muhakemesi Kanununun 141 ilâ 144’üncü maddeleri arasında tazminat isteminin koşulları, tazminatın geri alınması ve tazminat isteyemeyecek kişiler ayrıntılı şekilde düzenlenmiştir.

Koruma tedbiri uygulanan kişilerin, uygulanan tedbir nedeniyle zarar görmelerine rağmen çeşitli nedenlerden dolayı uğradıkları zararların giderilmesi kabul edilmemiştir. Bu konu ile ilgili düzenleme Ceza Muhakemesi Kanununun 144’üncü maddesinde yapılmıştır. Bu maddeden hareketle yazımızda, konu incelenmeye çalışılacak, uygulama örnekleri ve muhtemel sorunlar hakkında çözüm yolları gösterilecektir. Kısa bilgi olarak tazminat verilmesi kabul edilen haller sadece başlık olarak gösterilecektir.