Ana Dilde Savunma Yapma Talebinin Reddedilmesi, Bireysel Başvuruya Konu Olabilir mi?

Akif Yıldırım

I. ÖN AÇIKLAMALAR

Ceza muhakemesi yapan yargı organlarının kullandığı dili anlamayan veya konuşamayan şüphelilerin / sanıkların, en temel haklardan olan savunma hakkını nasıl kullanacakları tarih boyunca tartışılmıştır. Ceza muhakemesi hukukunun ulaştığı seviye, bu tür yargılananların tercüman yardımından faydalandırılması gerektiğine yöneliktir.

Tercüman, dilden dili çeviri yapan, bir dildeki açıklamayı başka bir dilde beyan eden kişidir. Bir kimsenin vatandaşı olduğu devletin dilini bilmesi, vatandaşlık ödevinin gereğidir. Ana dil ise, kişinin ailesinden edindiği dildir. Eğitim olanaklarından yoksun kaldığı için Türkçe’yi öğrenemeyenlerin mahkemede tercüman vasıtasıyla dinleneceklerinde şüphe olmamakla birlikte, kendisini savunacak kadar Türkçe bilen ve mahkemenin gözlemiyle de bu özelliği doğrulanmış olan sanıkların, buna rağmen tercümandan yararlandırılıp yararlandırılmayacağı tartışılmıştır.

Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruları karara bağlama yetkisi verilmesinden sonra, birçok hususta olduğu gibi ana dilde savunma yapılamadığı (tercüman yardımından faydalandırılmadığı) iddiaları da bireysel başvuruya konu olmuştur.