Farklı Görünümleriyle Fazla Çalışma ve Uygulamadaki Bazı Sorunlar

Overwork with Different Appearances and Some Problems in Implementation

Atanur KARAAHMETOĞLU

Normal haftalık yasal çalışma süresi 45 saattir. Ancak tarafların aralarında anlaşarak haftalık çalışma süresini 45 saatin altında belirlemesi mümkündür. Bununla birlikte bazı şartların varlığı halinde işçinin haftalık 45 saatin üzerinde çalışma yapması mümkündür. Önemle belirtmek gerekir ki işçi, haftalık 45 saat üzeri çalıştığında fazla çalışmış olmaktadır. Ancak bunun için işçiden mutlaka yazılı onay alınması gerekmektedir. Yazılı onay alınmadığı takdirde fazla çalışması işçiden beklenemeyecektir. Ancak zorunlu nedenlerle veya olağanüstü nedenlerle yapılan fazla çalışmada bu onay aranmamaktadır. Ayrıca fazla çalışan işçiye saat başına düşen ücret tutarının % 50 zamlı şekline karşılık gelen bir ücretin ödenmesi gerekmektedir. İşveren bu tutarı işçiye ödemekle veya işçinin talep etmesi halinde işçiye serbest zaman kullandırmakla yükümlüdür. Fazla çalışan ve bunun karşılığını isteyen işçiye işveren ödeme yapmadığı takdirde bundan dolayı sorumlu olacaktır. İşçinin hak ettiği bu tutarı işverenin ödememesi halinde işçinin bu durumu haklı neden göstererek iş sözleşmesini feshetme imkanı bulunmaktadır. Ancak işçinin de hakkaniyet çerçevesinde hareket etmesi gerekmektedir. Bu çalışmada fazla çalışma kavramından ne anlaşılması gerektiği, fazla çalışma türlerinin neler olduğu meselesi ele alınmakla birlikte, fazla çalışma ücretini alamayan işçinin iş sözleşmesini feshedip feshedemeyeceği, feshedebilecekse yapılan feshin haklı fesih kabul edilip edilemeyeceği gibi konularda uygulamada karşılaşılan bazı sorunlar üzerine bir araştırma yapılmıştır.

Çalışma Süreleri, Fazla Çalışma, Fazla Sürelerle Çalışma, Fazla Çalışma Ücreti, Haklı Nedenle Fesih.

Normal weekly legal working time is 45 hours. However, it is possible for the parties to determine the weekly working time under 45 hours by mutual agreement. With this in the presence of certain conditions, it is possible for the worker to work more than 45 hours per week. It should be noted that when the worker works more than 45 hours a week, he/she is overworked. However, this requires written consent from the worker. Unless written approval is obtained, overtime work cannot be expected from the worker. However, this approval is not sought for more studies performed for compulsory or extraordinary reasons. Also, a fee corresponding to a 50% increase in the hourly wage must be paid to the overworked worker. The employer is obliged to pay this amount to the worker or if the worker so requests, to allow the worker to use free time. If the employer does not pay the employee who works overtime and demands compensation, he/she will be responsible for it. If the employer does not pay this amount that the worker deserves, the worker has the opportunity to terminate the employment contract by justifying this situation. However, the worker must also act within the framework of fairness. In this study, what should be understood from the concept of overtime work, the issue of what types of overtime work are discussed, research has been conducted on some problems encountered in practice, such as whether the worker who cannot receive the overtime wage can terminate the employment contract, and if he can, whether the termination made can be considered a just termination.

Working Times, Overwork, Working Overtime, Overwork Pay, Termination for Just Cause.

GİRİŞ

4857 sayılı İş Kanunu'nun¹ (İşK.) 63. maddesinin 1. fıkrasında² çalışma süresinin kaç saat olduğu, ne şekilde belirleneceği ve nasıl sınırlandırılabileceğine ilişkin bir düzenleme getirilmiştir. Çalışma süresi haftalık 45 saat ile sınırlandırılmıştır. Yine İş Kanununa İlişkin Çalışma Süreleri Yönetmeliği³ m. 3 hükmünde de böyle bir sınırlama bulunmaktadır.

Önemle belirtmek gerekir ki, hangi tür çalışma yapıldığının tespiti açısından işçinin haftalık 45 saatlik çalışma süresini aşıp aşmadığının belirlenmesi gerekmektedir. İşK. m. 41 hükmünde hem fazla çalışma hem de fazla sürelerle çalışma açısından düzenlemeler kaleme alınmıştır.

Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Yönetmeliği⁴ (FÇFSÇY) m. 3 hükmünde de hangi durumun fazla çalışma, hangi durumun fazla sürelerle çalışma olacağına ilişkin düzenlemeler yer almaktadır.