Sigorta Tahkim Komisyonu Kararlarına Karşı Başvurulacak Kanun Yolları

Legal Remedies Against Insurance Arbitration Commission Decisions

Ececan ÇORBACIOĞLU AYDOĞMUŞ

Sigorta Tahkim Komisyonu sigorta sözleşmelerinden kaynaklanan uyuşmazlıkların çözümü amacıyla uygulamaya kazandırılmış bir alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemidir. Bu yöntemden beklenen pek çok fayda olsa da esas olarak sigorta hukuku menşeli uyuşmazlıkların “” çözümü amaçlanmaktadır. Sigorta Tahkim Komisyonu kendine has karakteristik bir yapıya sahiptir. Bu karakteristik yapı kendisini temyiz sürecinde de göstermektedir. Temyiz süreci de uyuşmazlık çözüm sürecinin bir parçası olduğundan dolayı, Sigorta Tahkim Komisyonu yargılamasından beklenen “” uyuşmazlık çözme özelliğinin temyiz aşamasında da sürdürülmesi gerekmektedir.

Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yöntemleri, Sigorta Tahkim Komisyonu, Hakem Kararı, Temyiz.

Insurance Arbitration Commission is an alternative dispute resolution method that has been put into practice for resolving the disputes arising from insurance contracts. Although there are many benefits expected from this method, it is mainly aimed to resolve disputes originating from insurance law “”. Insurance Arbitration Commission has its own characteristic structure. This characteristic structure also shows itself in the appeal process. Since the appeal process is also a part of the dispute resolution process, the “” dispute resolution feature expected from the Insurance Arbitration Commission should be maintained during the appeal process as well.

Alternative Dispute Resolution Methods, Insurance Arbitration Commission, Arbitrator Decision, Appeal.

Giriş

Sigorta Tahkim Komisyonu 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu¹ (SK) madde 30 ile uygulamaya kazandırılmış ve sigorta ettiren veya sigorta sözleşmesinden menfaat sağlayan kişiler ile riski üstlenen taraf arasında sigorta sözleşmesinden kaynaklanan uyuşmazlıkların çözümü amacıyla Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği nezdinde teşkilatlanmıştır.

Sigorta Tahkim Komisyonu’nun kuruluşundaki amaç, sigorta sözleşmesinden kaynaklanan uyuşmazlıkların etkin bir biçimde, kısa sürede ve daha düşük maliyetle çözülmesini sağlamak ve bir diğer yandan da mahkemelerin iş yükünün azalmasını temin etmektir.² Uyuşmazlıklar bakımından sunulacak etkin çözümler sayesinde, sigorta sektörüne duyulan güvenin pekişmesi³ ve Komisyon tarafından sunulacak faaliyet raporları ile sektörün işleyişine olumlu katkı verilmesi, ayrıca işleyişte yaşanacak muhtemel eksikliklerin giderilmesi amaçlanmaktadır.⁴

Sigorta Tahkim Komisyonu’nun uygulamaya kazandırılmasındaki en temel amaç ise, sigorta hukukundan kaynaklanan uyuşmazlıklar bakımından hızlı ve etkin çözümler sunmaktır.⁵ Bu amacın gerçekleştirilebilmesi için, salt Komisyon kapsamında yapılan yargılamanın değil, bu yargılama neticesinde verilen karara karşı başvurulacak kanun yollarının da şüpheye yer bırakmayacak şekilde belirlenmesi ve aynı hızlı işleyişin kararların temyizi sürecinde de gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Bu amaçla kanun koyucu SK madde 30/12 ile Komisyon bünyesinde bir itiraz mekanizması oluşturmuştur. Komisyon bünyesinde yapılacak itirazdan sonra başvurulacak kanun yoluyla ilgili ise, doktrin ve uygulamayı uzun süredir meşgul eden fikir aykırılıkları nedeniyle, Yargıtay İçtihadı Birleştirme Hukuk Genel Kurulu tarafından 19.06.2020 tarihinde, başvurulacak kanun yolunun “temyiz” olduğuna ilişkin karar verilerek nihai durum belirlenmiştir.

Çalışma kapsamında öncelikle Sigorta Tahkim Komisyonu tarafından verilen kararların oluşum süreci, Sigorta Tahkim Komisyonu incelemesine sunulabilecek uyuşmazlıklar, Komisyona başvuru süreci, hakem seçim yahut komisyon oluşturma süreci ve seçilen hakemin, yahut oluşturulan komisyonun karar veriş süreci incelenecek; ardından Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu (HUMK) ve Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) zamanında hakem kararları bakımından başvurulacak yöntemler ve Sigorta Tahkim Komisyonu kararlarının tabi olduğu kanun yolları değerlendirilecektir. Netice olarak, gelinen son noktada Sigorta Tahkim Komisyonu kararlarına karşı başvurulacak kanun yolunun, tahkim sürecinden beklenen “hızlı ve etkin çözüm sunmak” özelliğine uygun olup olmadığı sorusuna yanıt aranacaktır.

I. Sigorta Tahkim Kararlarının Oluşum Süreci

5684 sayılı Sigortacılık Kanunu (SK) kapsamında getirilen düzenleme uyarınca, sigorta sözleşmelerinden kaynaklanan uyuşmazlıklar ile ilgili olarak tahkim sistemi benimsenmektedir.⁶ Benimsenen yöntem, genel tahkim müessesi⁷ ile benzer şekilde bir alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemi⁸ olarak düzenlenmiştir.⁹ Genel tahkim sistemi ile benzer özelliklere sahip olsa da sigorta tahkim sisteminin genel tahkim sisteminden ayrılan pek çok özelliği bulunmaktadır.¹⁰ Her iki sistem açısından gerek kararların oluşum süreci ve gerekse hakem kararı sonrasında başvurulabilecek kanun yolları açısından önemli farklılıklar ortaya çıkmaktadır.

Sigorta hukukunda tahkim sisteminin benimsenmesindeki¹¹ asıl amaç ve bu düzenlemenin kazandırdığı en büyük avantaj, sigorta hukukundan kaynaklanan uyuşmazlıkların, genel mahkemelere nazaran daha kısa süre içerisinde ve alanında uzman hakemlerce çözülebilmesidir.¹² Sigorta tahkim sisteminin süre ile ilgili olarak sağladığı bu avantaj bakımından, bu sistemde verilecek kararlara karşı başvurulabilecek kanun yolları da önem taşımaktadır.

SK m.30/1 düzenlenmesi kapsamında, sigorta ettiren veya sigorta sözleşmesinden menfaat sağlayan kişiler ile riski üstlenen taraf arasında sigorta sözleşmesinden, yahut Güvence Hesabından faydalanacak şahıslar ile Hesap arasında doğan uyuşmazlıkların çözümü amacıyla Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvurulabilmektedir. Bu maddeden çıkarılan sonuç gereği, Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvuru konusu olabilecek bir uyuşmazlıktan bahsedebilmek için bu uyuşmazlığın sigorta sözleşmesinden yahut Hesaptan kaynaklanması gerekmektedir.

Mezkûr düzenleme kapsamında ayrıca sigorta tahkim sistemine üye olan kuruluşlar ile uyuşmazlığa düşen tarafların sözleşmelerinde bir hüküm bulunmasa dahi Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvurabilecekleri belirtilmektedir. Bu hükümden çıkan netice, Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvurulabilecek uyuşmazlıkların sigorta sözleşmesi yahut Güvence Hesabından kaynaklanması gerektiği ve ilaveten ancak sisteme üye olan kuruluşlar ile yaşanan uyuşmazlıklar bakımından Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvurulabileceğidir. Ancak bu durumun istisnasını, ilgili mevzuat gereğince zorunlu tutulan sigortalar oluşturmaktadır. Zorunlu sigortalar¹³ ile ilgili olarak, uyuşmazlığa düşülen kuruluş tahkim sistemine üye olmasa da Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvurulabilecektir.