Sportif Ardıllıktan Doğan Hukuki Sorumluluk

Liability Arising out of Sporting Succession

Barış DEMİRSATAN

Bir spor kulübünün faaliyetlerinin sona ermesinin ardından, başka bir spor kulübünün sona ermiş kulübün faaliyetlerini devam ettirdiği izlenimini vererek başka bir tüzel kişilik altında faaliyet göstermesi söz konusu olabilmektedir. Bu durumda, sonraki tüzel kişinin bünyesindeki spor kulübünün, önceki kulübün tarihinden ve ona mazhar olan toplumsal ilgiden yararlanmasına karşılık olarak, önceki tüzel kişinin bu faaliyet kapsamında doğmuş borçlarından sorumlu tutulması gerektiği kanısı oluşmuştur. Bu kanı doğrultusunda, tüzel kişilik perdesinin aralanması kurumuna benzer işleve sahip sportif ardıllık, FIFA ve Spor Tahkim Mahkemesi kararlarıyla geliştirilmiştir. Bu kararlar uyarınca sportif ardıllığın doğumu için sonraki tüzel kişi bünyesindeki spor kulübünün, önceki kulübün devamı olduğu yönünde kamu nezdinde izlenim uyandırması yeterlidir. Ayrıca, kurumun istisnai özelliği itibarıyla önceki tüzel kişiden alacağın tahsilinin cebri icra aracılığı ile sağlanamaması ve alacaklının alacağı tahsil edebilmek için gerekli işlemleri yapma külfetini yerine getirmiş olması gerekmektedir. Bu koşullar gerçekleştiği takdirde, sportif ardıl tüzel kişi, borçlu olmadığına ilişkin itiraz ileri süremez. Türk hukukunda sportif ardıllığın doğrudan uygulanma imkanı bulunmayıp bazı kararlarda aranan önceki tüzel kişinin sorumluluğunu bertaraf etme amacının varlığı, tüzel kişilik perdesinin uygulanmasına dayanak oluşturabilir. Zira kişilerin ayrı malvarlıkları bulunması ilkesine istisna, dürüstlük kuralı çerçevesinde tüzel kişilik perdesinin kaldırılması aracılığı ile getirilebilmekte olup sportif ardıllığa dayanak oluşturduğu kabul edilen olguların götürü olarak dürüstlük kuralına aykırılık yaratması söz konusu değildir. Ayrıca, talep edilen alacağın doğumunda sonraki tüzel kişinin uyandırdığı ve ardından boşa çıkmış bir haklı güven bulunmadığından, bu sorumluluğu güven sorumluluğu ile temellendirmek isabetli olmayacaktır.

Sportif Ardıl, Tüzel Kişilik Perdesinin Aralanması, Futbol Kulübü, Güven Sorumluluğu, Tüzel Kişi.

Following the termination of the activities of a sports club, it may be seen that another sports club operates under another legal giving impression that it continues the activities of the terminated club. In this case, there is a belief that the sports club under the subsequent legal entity should be held liable for the debts incurred by the previous legal entity within the scope of this activity since it benefits from the history and social interest of the previous club. Thus, the institution of sporting succession has been developed by the decisions of FIFA and the Court of Arbitration for Sport. According to them, it is sufficient for the sports club under the subsequent legal entity to create the public impression that it is the continuation of the previous club. In addition, due to the exceptional characteristic of the institution, the collection of the receivable from the predecessor cannot be achieved through forced execution and the creditor must have fulfilled the burden of taking the necessary actions to collect the receivable. In Turkish law, there is no direct application of sporting succession, however, the existence of the purpose of eliminating the liability of the previous legal entity, which is encountered in some decisions, may constitute a basis for the application of the veil of legal personality. Moreover, since there is no justified trust aroused by the subsequent legal entity in the arousal of the claimed receivable, it would not be appropriate to justify this liability with trust liability.

Sporting Successor, Piercing the Veil of Legal Personality, Football Club, Liability for Trust, Legal Entity.

GİRİŞ

Bir spor kulübünün özellikle birtakım finansal sorunlardan ötürü etkinliklerini sonlandırmasına ve ardından büyük oranda benzer unvan, renk, logo, taraftar kitlesine sahip, benzer yerlerde örgütlenmiş yeni bir spor kulübünün ortaya çıkmasına tanık olunabilmektedir. Spor kulüpleri, mevzuatın izin verdiği tipler çerçevesinde faaliyet gösteren tüzel kişiler olduğundan¹, tüzel kişiler hukukuna ilişkin genel normlara tâbidir. Ayrı tüzel kişiler ve malvarlıkları söz konusu olduğundan, bu kişilerin birbirlerinin borçlarından sorumlu olmaması gerekir². Fakat, tüzel kişiler hukukunda bu ilkeye genel olarak tüzel kişilik perdesinin aralanması kurumu ile istisna getirilmesi gereği duyulduğu gibi, spor kulüpleri özelinde de bu gereksinim ortaya çıkabilmektedir. Futbol kulüpleri bakımından uluslarüstü spor hukuku yargılama makamları kararlarında tesadüf edilen “sportif ardıllık³ (sporting succession)” kavramına başvurularak bu gereksinimin karşılandığı görülmektedir⁴. Bu çalışmada sportif ardıllık kavramı anılan makamların verdiği kararlardan hareketle incelenecek, tüzel kişilerin ve alacağın tâbi olduğu hukukun sporun uluslararası niteliğinden ötürü farklılık göstermesi mümkün olmakla birlikte alacağın ve tüzel kişilerin Türk hukukuna tâbi oldukları varsayımıyla kavramın Türk özel hukuku karşısında uygulama alanı değerlendirilecektir.

I. SPORTİF ARDILLIK KAVRAMI, KAPSAMI VE KOŞULLARI

Bir tüzel kişinin, bünyesinde faaliyet gösteren spor kulübünden kaynaklanmış borçlarından, bu alanda bulunan başka bir tüzel kişinin sorumlu tutulması yoluna öncelikle Uluslararası Futbol Federasyonu Derneği (“Fédération Internationale de Football Association/FIFA”) nezdindeki Uyuşmazlık Çözüm Kurulu (“FIFA Dispute Resolution Chamber”) ve Disiplin Komitesi (“FIFA Disciplinary Committee”) ile Spor Tahkim Mahkemesi (“Court of Arbitratration for Sport/CAS”) kararlarında⁵ başvurulmuş, ardından bu uygulama FIFA Disiplin Kodu’nun m.25/IV hükmüne getirilen ve 15.7.2019 tarihinde uygulanmaya başlanan değişiklikle⁶ ve Futbolcuların Transfer ve Statüleri Hakkında Talimat’ın m.25/I hükmüne getirilen ve 1.1.2021 tarihinde uygulanmaya başlanan değişiklikle⁷ uluslarüstü futbol hukukunda pozitif temel kazanmıştır⁸. Bir tüzel kişinin yürüttüğü sportif etkinlik kapsamında başka bir tüzel kişi bünyesinde faaliyette bulunmuş spor kulübünün sportif ardılı olduğunun kabul edilmesi durumunda, ardıl tüzel kişinin sorumluluğuna diğer tüzel kişinin borcu nedeniyle gidilebilmektedir. Bu itibarla, sportif ardıllık, kişilerin hukuk düzeninde ayrı ve bağımsız malvarlıklarına sahip olmalarına istisna oluşturmaktadır.

Yukarıda değinilen düzenlemelerde, sportif ardıllık ismen zikredilmiş bunun yanı sıra ardıllığı doğurabilecek birtakım olgular sınırlayıcı olmadan sayılmıştır. Bu nedenle Spor Tahkim Mahkemesi ve FIFA nezdinde verilen kararlar sportif ardıllık uygulamasının çerçevesinin belirlenmesi için halen önem taşımaktadır. Kararlardan, anılan düzenlemelerin ötesinde sportif ardıl tanımı ve başvuru koşulları hususunda çıkarımlar yapmak olanaklıdır. Belirtmek gerekir ki uluslarüstü spor yargılamasına konu alacaklar için bu kuruma başvurulabildiğinden, ulusal yargı organları veya ulusal futbol uyuşmazlık çözüm makamları nezdinde görülen veya sportif faaliyetler kapsamı dışında doğmuş uyuşmazlıklar için doğrudan uygulanabilir değildir⁹.