Doğal Sit Alanlarında Derece Tespiti ve Başlıca Kullanım Kararları

Oğuz SANCAKDAR

Doğal sit alanlarının tespiti ve bu alanlardaki kullanım kararlarının hukuki düzeninin oluşturulması önemli ve güç bir sorundur. Bu konudaki temel ilke “koruma-kullanma dengesi”nin sağlanmasıdır. Doğal sit alanlarının tespiti konusundaki ilk görüş bu alanlarda üç’lü bir derecelendirmeyi esas almaktadır. Buna göre I., II., ve II. derece doğal sit alanları belirlenmekte ve en sıkı koruma I. derece doğal sit alanları için öngörülmektedir. Ülkemizdeki pozitif hukuki düzenlemelerde de halen kabul edilen anlayış budur. Doğal sit alanlarında derece tespiti bakımından diğer bir görüş ise bu alanlarda kategorik bir derecelendirmeyi kabul etmemekte, bir alanı ancak doğal sit ölçütleri varsa bütününü doğal sit olarak kabul etmekte ve doğal sit alanlarının kendi içerisinde ayrıca derecelendirilmesini kabul etmemektedir. Bu çalışmada; yargı kararları da incelenmek suretiyle doğal sit statüsüne dahil edilmiş alanlardaki başlıca kullanım koşulları ve sınırlarına yer verilmek istenmiştir.

Doğal Sit, Korunması Gerekli Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlıklarının Tespit ve Tescili, Kesin İnşaat Yasağı, Çed, Teknik Alt Yapı, Orman Alanı, Turizm Merkezi, Rüzgar Enerjisi, Danıştay.

1. TANIM

2863 s. Kültür ve Tabiat Varlıkları Kanununda düzenlenen (md. 3) doğal sitler¹ konusunda Ağustos 2011’de 648s. KHK ile önemli değişiklikler yapılmıştır. Buna göre; jeolojik devirlere ait olup, ender bulunmaları nedeniyle olağanüstü özelliklere sahip yer üstünde, yer altında veya su altında bulunan korunması gerekli alanlar, doğal sit olarak kabul edilmektedir (2863 s. K. md. 3/13, Ek: 8/8/2011-KHK-648/41 md.).

Korunması Gerekli Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlıklarının Tespit ve Tescili Hakkında Yönetmelik² md.3/b-6’e göre, tabii sit; ilginç özellik ve güzelliklere sahip olan ve ender bulunan korunması gerekli alanları ve taşınmaz tabiat varlıklarına denir.

Belirtelim ki, Korunması Gerekli Taşınmaz Kültür Varlıklarının ve Sitlerin Tespit ve Tescili Hakkında Yönetmelik’te tarihinde önemli değişiklikler yapılmış³ ancak bu değişikliklerde tespit ve tescil bakımından doğal sit alanları hariç bırakılmıştır (md.1)