Uluslararası Hukuk Perspektifinden Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesi Konusundaki Bölgesel ve Küresel Düzenlemeler ile Yeni Çareler

Regional and Global Regulations and New Remedies on the Prevention of Violence Against Women from the Perspective of International Law

Ahmet ULUTAŞ

Bu çalışmada, esas itibarıyla kadına karşı şiddetin önlenmesi konusundaki, bölgesel ve küresel uluslararası hukuk düzenlemeleri ele alınarak incelenmiştir. Bu yapılırken mesele bölgesel ve küresel perspektiften değerlendirilmiştir. Bu kapsamda, esas itibarıyla “” ele alınmıştır. Söz konusu Sözleşme, Amerikan Devletler Örgütü (OAS) bünyesinde hazırlanarak 9 Haziran 1994 tarihinde imzaya açılmış, 3 Mayıs 1995 tarihinde yürürlüğe girmiştir (m.21). Sözleşme, bölgesel düzeyde kadına karşı şiddet konusunda hazırlanmış ilk Sözleşme niteliği taşımaktadır. Aşağıda ana hatları ve maddeleri itibarıyla getirdiği hükümler incelenen Sözleşme, anılan Örgüte üye olmayan devletlerin de katılımına da açıktır (m.17). Sözleşme toplam 5 Bölüm ve 25 maddeden oluşmaktadır. Buna göre, Sözleşmenin 1’inci Bölümü’nde Tanım ve Kapsam’a, 2’nci Bölümü’nde korunan haklara, 3’üncü Bölümü’nde Taraf Devletlerin görev ve sorumluluklarına, 4’üncü Bölümü’nde Amerikan Devletleri Koruma Mekanizmalarına ve son olarak 5’inci Bölüm’de ise genel hükümlere yer verilmiştir. Çalışma kapsamında ayrıca Türkiye’nin kadına karşı şiddet konusundaki ulusal mevzuatı ve uluslararası hukuk bakımından taraf olduğu sözleşmeler ile tanıdığı bireysel başvuru yollarına da işaret edilerek önümüzdeki dönemde bu alanda küresel düzeyde yapılabilecekler konusunda öneriler ortaya konulmuştur.

Kadına Karşı Şiddet, Haklar, Ödevler, Yeni Çareler, Amerikan Devletler Örgütü.

In this study, essentially regional and global international law regulations on the prevention of violence against women, have been examined. While doing this, the issue has been evaluated from a regional and global perspective. In this context, the “” has been discussed. The Convention was prepared within the Organization of American States (OAS) and opened for signature on 9 June 1994. It entered into force on 3 May 1995 in accordance with Article 21 of the Convention. The Convention in question is the first Convention on violence against women at the regional level. The Convention, evaluated below, is open to the participation of States that are not members of the said Organization (Article 17). The Convention consists of a total of 5 Chapters and 25 Articles. Accordingly, the Definition and Scope of the Covenant in Chapter 1, the rights protected in Chapter 2, the duties and responsibilities of States Parties in Chapter 3, the American States protection mechanisms in Chapter 4, and finally General provisions are included in Chapter 5. Also, within the scope of the study, Turkey’s national legislation on violence against women and girls, the conventions to which it is a party in terms of international law, and the individual application remedies it recognizes have been pointed out, and suggestions have been put forward on what can be done at the global level in the coming period.

Violence Against Women, Rights, Duties, New Remedies, Organization of American States.

GİRİŞ

Kadına yönelik şiddet, son derece karmaşık ve ciddiyetle ele alınması gereken bir olgudur. Şiddetin çok sayıda amacı olabilmekle birlikte genellikle baskın amacının, genel olarak kadının davranışlarını korkuya dayalı olarak kontrol etmek olduğu belirtilmektedir. Esasen dar anlamıyla kadına yönelik şiddet, kadının fiziksel, cinsel veya psikolojik olarak zarar görmesiyle veya acı çekmesiyle sonuçlanan veya sonuçlanması kuvvetle muhtemel olan hareketler olarak kendini göstermektedir. Kadına yönelik şiddet, kadınların yaşama, sağlık ve beslenme, eğitim, kendini geliştirme, toplumsal ve ekonomik yaşama etkin katılım gibi temel insan haklarını ve özgürlüklerini ihlal eden önemli bir toplumsal sorun olarak kabul edilmektedir.¹

Kadına yönelik şiddet kavramı, Dünya Sağlık Örgütü tarafından “kadının bedensel bütünlüğüne sırf kadın olduğu için yapılan her türlü fiziksel, cinsel veya psikolojik müdahaleler sonucunda kadının zarar görmesi ve toplum içinde veya özel yaşamında kadına baskı uygulanarak özgürlüklerinin keyfi olarak kısıtlanması” şeklinde tanımlanmıştır.²

Esasen şiddet kelimesi sözlük anlamı itibarıyla “Bir hareketin, bir gücün derecesi, yeğinlik, sertlik, kaba güç, bir hareketten doğan güç, duygu veya davranışta aşırılık” olarak tanımlanmıştır.³