Vergi Borcu Nedeniyle Yurt Dışına Çıkış Yasağı
Ayfer BAYER
AİHM RİENER V. BULGARİSTAN KARARI
AİHM Riener v. Bulgaristan kararı1 İHAS’nin 4. No.lu protokolünün 2. maddesinde2 düzenlenen seyahat özgürlüğü ile ilgili bir karardır. AİHM Riener kararında vergi borcu nedeniyle yurt dışına çıkış yasağı konulup konulamayacağını ve yurt dışına çıkış yasağı konulması durumunda bunun kriterlerini göstermiştir. AİHM Riener kararında çok önemli kıstaslara yer vermiştir. AİHM Riener kararı iç hukukumuz açısından da önemli bir karardır. Yurt dışı çıkış yasağına ilişkin olarak Pasaport Kanunu’nun 22. maddesinin Anayasaya aykırılığına ilişkin açılan davada Anayasa Mahkemesi, Riener kararına atıf yapmış ve bu kararda belirtilen kıstaslara değinmiştir.
Başvurucu Ianka Riener, 1946 Bulgaristan doğumludur ve Sofya’da yaşamaktadır. 1985 yılında Avusturya’ya taşınmış ve 1986 yılında bir Avusturya vatandaşıyla evlenmiştir. 1989 yılında da Avusturya vatandaşlığını almıştır. Riener Avusturya merkezli bir şirketin ortağı ve üst düzey yöneticisidir. Riener ayrıca 1991’de Bulgaristan’da dar yükümlü sıfatı ile mükellefiyet tesis etmiştir. Riener Bulgaristan’a kahve ithalat etmektedir. 1991 ile 1995 tarihleri arasında çoğunlukla Bulgaristan’da bulunmuştur. 1 Temmuz 1992’de Sofya vergi idaresi, başvurucu Riener hakkında ödenmeyen özel tüketim vergisi ve faiz olmak üzere toplam 1 milyon dolara eşit ek vergi tarhiyatı yapmıştır. Vergi idaresinin bu kararına kaşı başvurucu vergi idaresine itiraz etmiş, bu itirazının reddedilmesiyle birlikte dava açmıştır. Başvurucunun yaptığı itirazlar ve davalar reddedilmiştir. Bu itiraz ve dava süreçlerinde Sofya vergi idaresi vergi alacağının %2’sine tekabül eden oranda başvurucunun ve ortağı olduğu şirketinin banka hesaplarına tedbir koymuştur.
1 Mart 1995’te Sofya vergi idaresinin talebi üzerine, Bulgaristan pasaport dairesi Pasaport Kanunu’nun ilgili hükümlerine istinaden başvurucu Riener’in vergi borçları nedeniyle, yurt dışına çıkış yasağı konması yönünde ilgili mercilere bildirimde bulunmuştur. Bu bildirim sonucu Riener hakkında yurt dışına çıkış yasağı konmuştur. 7 Mart 1995’te Yunanistan’a geçmeye çalışan Riener’ın Avusturya pasaportuna el konulmuştur. Riener yurt dışına çıkış yasağının kaldırılması için Bulgaristan İçişleri Bakanlığı’na itiraz ederek, yurtdışına çıkış yasağının kaldırılması talebinde bulunmuş, İçişleri Bakanlığı’nın bu talebi reddetmesi üzerine, Bulgaristan Mahkemelerinde dava açmış, ancak mahkeme yurt dışına çıkış yasağının kanuna uygun olduğuna karar vermiştir. Riener mahkemenin bu kararını temyiz etmiş, temyiz sürecinde yüksek mahkeme yerel mahkemenin kararının doğru olduğuna karar vermiştir. Bulgaristan iç hukuk yollarının tükenilmesiyle birlikte Riener AİHM’ye başvuru yapmıştır.
