Fayda ve Zarar Unsurlarının Varlığının İntihal Yargılamasına Tesiri

Impact of Existence of Benefit and Loss Factors on Plagiarism Judgment

Yalçın ARSLANTÜRK, Refika SOYAL

Bilimsel çalışmaların özgünlüğü temel olarak etik kurallara riayetle sağlanabilmektedir. Bu kuralların başında ise intihal yasağı gelir. İntihal yasağının herhangi bir fikrin, ortaya atıldığı ilk eser ile irtibatının korunmasına yönelik mahiyette olduğu söylenebilir. Doktrinde genel kabul gören görüşe göre yazarın bilerek ya da bilmeyerek başkalarına ya da kendisine ait mevcut eserlerden aşırma yaparak oluşturduğu eserin, intihalin tespitiyle birlikte bilimsel bir geçerliliğinin bulunmadığı ortaya çıkmaktadır. Konuya ilişkin ulusal mevzuatta ise yalnızca başkalarına ait eserlerden yapılan aşırmalar intihal olarak kabul edilmektedir. Esere ilişkin bilimsel alandaki yaptırımın yanında intihalin, fail açısından birtakım hukuki sonuçları da bulunmaktadır. Bu çerçevede kanun koyucu tarafından idari ve cezai yargılama öngörülmüştür. Genellikle göz ardı edilmesi nedeniyle intihale ilişkin Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’ndaki cezai hüküm ile Türk Ceza Kanunu’nun ilgili maddelerinin karşılaştırmalı olarak değerlendirilmesi, makalenin odak noktasını oluşturmaktadır. Çalışmada özellikle intihal barındıran eser üzerinden sağlanan fayda ile uğranan zararın, söz konusu iki kanuna başvuru noktasındaki önemi analiz edilmiştir. Zira akademik unvana ve dolayısıyla bu unvan karşılığındaki kadro ve ücretlere hak kazanılmasında dikkate alınmaları nedeniyle bilimsel çalışmalarda yapılan intihâller neticesinde haksız menfaat ve -başta kamu zararı olmak üzere- zarar oluşmaktadır. Ayrıca Türk Ceza Kanunu kapsamındaki dolandırıcılık ile nitelikli dolandırıcılık arasındaki ayrım gözetilerek intihal eylemiyle bu iki suçtan hangisinin unsurlarının gerçekleştiği değerlendirilmiştir. Bu değerlendirmelerde yazarın kendi eserlerinden yapmış olduğu aşırmaların durumu da analiz edilmiştir. Çalışmada son olarak intihal eylemine iştirak hâlinde uygulanabilecek cezai müeyyideler de değerlendirme konusu yapılmıştır.

Akademik Unvan, Fayda, İntihal, Kamu Görevlisi, Zarar.

The originality of scientific studies can be fundamentally ensured by complying with ethical rules. The prohibition of plagiarism can be accepted as the first rule. It can be said that the prohibition of plagiarism has the essence which is intended to protect the connection of any idea with the first work in which it was put forward. According to the generally accepted view in the doctrine, it turns out that the work created by the author knowingly or unknowingly by plagiarizing from the existing works belonging to others or himself, does not have a scientific validity with the detection of plagiarism. In the national legislation on the subject, only plagiarism made from works belonging to others is accepted as plagiarism. In addition to the sanction in the scientific field regarding the work, plagiarism has some legal consequences for the perpetrator. In this context, administrative and criminal proceedings had been envisaged by the legislator. The comparative evaluation of the criminal provision in the Law on Literary and Artistic Works regarding plagiarism because it has been generally neglected and the relevant articles of the Turkish Criminal Law have formed the focus of the article. In the study, the importance of the benefit that has been provided by the work and the loss which has been caused by the work containing plagiarism, in terms of applying to the two laws in question, had been analyzed in particular. Forasmuch, unfair benefits and losses - especially public losses - have occurred as a result of plagiarism in scientific studies due to the fact that they are taken into account in gaining the right to the academic title and therefore to the staff and wages in return for this title. Furthermore, by considering the distinction between fraud and qualified fraud within the scope of the Turkish Criminal Law, it had been evaluated which elements of these two crimes are realized with the act of plagiarism. In these evaluations, the situation of the author’s plagiarism from his own works was also analyzed. Finally, the penal sanctions that can be applied in the case of participation in the act of plagiarism had been also evaluated in the study.

Academic Title, Benefit, Plagiarism, Public Official, Loss.

GİRİŞ

Bilimsel çalışmaların en önemli özelliklerinden biri özgünlüktür. Özgünlük çalışmada öne sürülen temel fikirlerin yeni ve yazara ait olmasıyla sağlanabilmektedir. Zira bilimsel üretimin amacı mevcut olanın tekrar edilmesi değil, aksine yeni kuram ve tez ortaya koyarak bilim dünyasına katkı sunmaktır. Çalışmalarda bilimin birikimlilik esasına bağlı olarak mevcut literatürün dikkate alınması da elzem olup bu kapsamda yazar tarafından destekleyici ya da itiraz unsuru olarak alıntı yapılan fikirlere ancak yazarlarına atıfla yer verilebilir. Kasten ya da sehven bu ilkenin ihlal edilmesi durumunda ise iktibas edilen fikirlerin yazar tarafından ilgili eserde öne sürülmüş olduğu şeklinde gerçek dışı bir izlenim doğabilmektedir. Bu da literatürde aşırma olarak nitelendirilen intihali gündeme getirmektedir. Hattâ yazarın bizzat kendisi tarafından daha önceki eserlerinde öne sürmüş olduğu fikirlerini alıntı ve atıf yapmaksızın zikrederek yeni eserinde ilk defa öne sürüyormuş izlenimi vermesi de aynı şekilde intihal kapsamına girmektedir. Zira intihalin yasaklanma amacı, kişilere bağlı olmaksızın fikirlerin korunmasıdır. Böylece her ortaya atılan fikrin özgün olması ya da kimin tarafından hangi eserde ortaya atılmış olduğunun yeterli açıklıkta gösterimi yoluyla korunması sağlanmaktadır.

Bu gerekçeler doğrultusunda intihalin varlığı, çalışmanın bilimsel geçerliliğini kaybetmesine yol açan temel unsurlardandır. Ancak intihale ilişkin yaptırım yalnızca çalışma özelinde kalmamaktadır. Söz konusu intihale başvuran kimse de bu eyleminden dolayı farklı yaptırımlara maruz kalmaktadır. İntihale -çoğu kez- bilimsel ve dolayısıyla akademik çalışmalarda rastlanması nedeniyle yaptırımlar da akademik personel özelinde yoğunlaşmaktadır. Öğretim mesleğinden ve kamu görevinden çıkarmanın yanı sıra söz konusu intihal nedeniyle kamu zararı oluşması durumunda 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu (5018 sayılı Kanun)¹ uyarınca tazmin hükümlerinin uygulanması gibi mali yaptırımlar söz konusu olmaktadır. Bu itibarla çalışmada öncelikle intihale ilişkin olarak idare hukuku kapsamında öngörülen yaptırımlar üzerinde durulmuştur.

İdare hukukunda öngörülen yaptırımlara ilaveten intihalin faili için 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK)² hükümleri doğrultusunda cezai yaptırım da mevcuttur. Bununla birlikte genellikle göz ardı edilmesine rağmen belirli koşulların oluşması durumunda intihal -kanaatimizce- 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu³ (TCK) kapsamında da değerlendirilebilmelidir. İntihal neticesinde elde edilen maddi fayda ve uğranan zarar, intihal failinin TCK kapsamında yargılanmasının gerekçesini oluşturmaktadır. Zira FSEK’de yer alan cezai hüküm, neticesinde maddi bir fayda ve zarar unsuru gözetmeksizin salt intihal eyleminin gerçekleşmesine yöneliktir. Eylem neticesinde maddi fayda sağlanması ya da zarara uğranması durumunda, diğer unsurları da içermesi nedeniyle intihalin TCK’deki dolandırıcılık, hattâ nitelikli dolandırıcılık suçu kapsamında ele alınması gerektiği değerlendirilmektedir. Ayrıca intihale iştirak eden kimselerin de TCK’nin suça iştirak bölümündeki hükümler doğrultusunda yargılanması söz konusu olacaktır. Bu itibarla çalışmada intihale ilişkin hangi cezai hükümlerin uygulanması gerektiğine ilişkin detaylı bir analiz yapılmıştır.