Karşılaştırmalı İdare Hukukunun Baharı
Jean-Bernard AUBY, A. Deniz BİLGEHAN
Bir süredir, karşılaştırmalı idare hukuku çalışmalarının, baharda açan çiçekler misali gelişmesine tanık oluyoruz. Ulusal kökenlerden gelen çeşitli araştırma ve yayınlar, ortak bir yararın bulunması nedeniyle bu konuyu inceliyor. Zira karşılaştırmalı idare hukuku, hem farklı hukuk sistemlerinde ortak olan hem de bu sistemlerde kamu yararının sağlanması ve kamu politikalarını somutlaştıran hukuk bakımından önemli bir rol oynadığı hissedilen konularla ilgilidir.
Karşılaştırmalı idare hukuku literatüründe bir tür patlama olduğunu görüyoruz. Kendi adıma, yalnızca 2010’dan beri, Fransızca ve komşu dillerde yayımlanmış yirmiden fazla eser belirledim. Kaynaklar bu metnin sonunda yer almaktadır.
Bu Blog’un (Chemins Publics) sınırları, bu patlamanın nedenleri üzerinde genişçe durmama izin vermiyor. Bana göre bu durum, idare hukuklarının, büyük ölçüde ortak sorunlarla ilgilenmesi ile kamu politikalarını somutlaştıran ve kamu yararını sağlayan hukuk olarak hukuk sistemlerinde giderek daha stratejik bir rol oynaması şeklindeki iki durumun bir arada fark edilmesinden kaynaklanıyor.
Bu yönün dışında, doktrindeki son gelişmeler, hem karşılaştırmalı idare hukuku metodolojisi (I) hem de karşılaştırmalı idare hukukunda çalışılabilecek konular (II) üzerine yürütebileceğimiz fikirleri bolca besleyecek niteliktedir.
I. Metodoloji
1. Kanımca, yazarların benimsedikleri genel yaklaşım, bir kanaate sahip olup olmamalarına göre değişiyor. Bu kanaat, idare hukukları arasında bir tür homotetik ilişki olmasıdır.
Bu fikre -yani, farklı olgulara aynı önemi vermedikleri için idare hukuklarının ortak bir figürden yola çıkarak farklı biçimler alacağı fikrine- alternatif ya da kümülatif olmak üzere iki tür nedenle bağlı kalabiliriz. Zira idare hukukunun modern devletin gereklerine göre düzenlenmiş tipik bir çağdaşlık eseri olduğunu düşünülmektedir. Ve/veya modern dönemde, küreselleşme nedeniyle hukuklar arasındaki karışma öyle bir dereceye ulaşmıştır ki, bunu zorunlu olarak büyük bir yapılar simetrisinin izlediğini düşünebiliriz: Marco d’Alberti (2019), özellikle çalışmasının ilk bölümünü Avrupa ve küresel bağlamdaki idare hukukları arasındaki yakınsama olgusuna ayırmıştır.
Öte yandan, idare hukukları arasındaki benzerliklerin sınırlı veya yüzeysel olduğunu, gerçekte tarihsel seçimler veya kültürel farklılıklara bağlı yapısal farklılıklar olduğunu düşünebiliriz. Örneğin, Francisco Velasco Caballero, “Administraciones publicas y Derechos administrativos” (2020) adlı eserinde, idare hukukunun evrensel varlığının ve içeriğin görünürdeki homojenliğinin arkasında, toplumlarımızın çeşitliliğine göre şekillenen önemli işlevsel farklılıkların olduğunu savunur.
