Alman Ceza Hukukunda 
Hukuka Uygunluk Sebeplerinin Sistemi

Alexander JÜNEMANN,M.A.
İlker TEPE

Alman ceza hukukunda suçun yapısal unsurlarına ilişkin üçlü ayrıma göre; kural olarak haksızlığın tipikliğin ihlal edilmesiyle temellendirilebilir olması, hukuka aykırılığın gerçekleşmesi bakımından bir ön koşul olarak kabul edilmektedir. Bu bağlamda bugün pratik anlamda ittifakla savunulan amaçsal (=finalist) öğreti nazarında en azından birçok suç için tipikliğin gerçekleşmesi hukuka aykırılık bakımından bir karine teşkil etmektedir.

O halde, bir hukuka uygunluk sebebiyle ilişkilendirilmeksizin, hukuk düzenine karşı ihlal teşkil eden bir hareket gerçekleştiğinde, bu hareketin hukuka aykırılığından bahsetmek mümkündür. İfade etmek gerekir ki; burada anılan hukuka uygunluk sebepleri, - kural olarak cezalandırılabilir, bir hukuksal değeri ihlal eden ya da – tehlike içeren davranışlara istisnai bir şekilde meşruiyet kazandıran bir tür izin düzenlemeleri özelliği göstermektedirler.¹

Hukuka uygunluk sebepleri kanundan kaynaklandığı gibi örf – adet hukukundan da kaynaklanabilirler. İkinci olarak ifade edilen, yani örf – adet hukukundan kaynaklanma hali ancak, „kanunsuz suç ve ceza olmaz“ ilkesiyle çatışmaması için istiasnasız bir biçimde fail lehine bir hak söz konusu olduğu takdirde mümkündür. Bu çerçevede hukuka uygunluk sebeplerinin mutlak suretle ceza hukukundan ileri gelmesi zorunlu değildir. Zira hukuk düzeninin bütünlüğü ve ihlal edilemezliği ilkesi gereğince özel hukuk veya idare hukuku alanlarında izin verilen bir davranış, ceza hukukunca yasaklanamaz². Bunun bir sonucu olarak federal düzlemde yasalarca çok sayıda hukuka uygunluk sebebi yaratılmaktadır. Örneğin Alman Medeni Kanunu §962’de düzenlenen ve bir malikin kaybolan arı oğlunu (sürü anlamında) takip etmek maksadıyla yabancı taşınmazlara girmesini kapsayan malikin arı oğlunu takip etme yetkisi Alman Ceza Kanunu §32 çerçevesinde değerlendirilmektedir. But tür durumlar en azından hukuk eğitimi esnasında derinlemesine irdelenmektedir³.