Soykırım Suçunun Yargılanması ve Bu Suç Bakımından Yargılama Makamlarının Meşruiyeti Sorunu
Hayrettin YILDIZ
Özet: Bu çalışmanın konusunu soykırımın ne tür bir suç olduğu, bu suçun ulusal ve uluslararası metinlerde nasıl düzenlendiği oluşturmaktadır. Bu açıdan soykırım kavramının nasıl doğduğuna değinilmiş ve tarihte özellikle de 20. yüzyılda gerçekleşen soykırım fiilleri ele alınmıştır. Soykırım suçunun yargılanması amacıyla kurulmuş olan uluslararası ad hoc mahkemeler, hem suçların işlenmesinden sonra hem de sadece bu suçların yargılanması için kurulmuş özel mahkemelerdir. Bu yüzden konuda bütünlüğün sağlanması adına gerçekleşen soykırım yargılamalarından örnek verilmiş ve bu suçu yargılayan uluslararası ad hoc mahkemelerin meşruiyeti sorunu tartışılmıştır. Makalenin devamında mahkemelere ceza hukukunun temel ilkelerine aykırılık açısından da yöneltilen eleştiriler ele alınmıştır. Son olarak, Roma Statüsü bakımından soykırım suçunun nasıl düzenlendiği ve bu statü ile kurulan Uluslararası Ceza Mahkemesinin önemine dikkat çekilmeye çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Soykırım Suçu, Nüremberg Uluslararası Askeri Ceza Mahkemesi, Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi, Ruanda Uluslararası Ceza Mahkemesi, Roma Statüsü.
Abstract: In this work, we examine the crime of genocide with taking it in consideration as a kind and type of crime in national and international law texts. By doing this, we analyse also the born of genocide crime as a term and the genocides which happened in 20th century. For the comprehension of the entirety of the subject, the examples of the trials done by international ad hoc criminal tribunals are given and by the way the legitimacy of these tribunals is analysed. Because, aforementioned tribunals are created after the commitment of the crimes, and are created only to judge these crimes. Besides, the main critics destined to these tribunals are given in this work. Finally, towards the end of this article we examine how Roma Statute regulates the genocide crime and the innovations established by the statute. Therefore, we try to take attention to the importance of creating the permanent International Criminal Tribunal by Roma Statute.
Keywords: The Crime of Genocide, The International Military Tribunal at Nuremberg, The International Criminal Tribunal For The Former Yugoslavia, The International Criminal Tribunal For Rwanda, Roma Statute.
“Dünyanın herhangi bir yerinde bir insanın hakları ihlal edildiği zaman, bu sizin haklarınızın da ihlal edildiği anlamına gelir. Çünkü sadece insan olduğunuz için bu haklara sahipsiniz, o yüzden dünyadaki her insanın durumuyla eşitsiniz.”1
GİRİŞ
Uluslararası hukuk tarafından suç olarak nitelenen fiiller (criminis iuris gentium) yalnızca aleyhine işlendikleri devletlerin menfaatini değil bütün uluslararası toplumun menfaatini zedeler niteliktedirler2. Soykırım suçu, 1948’de Birleşmiş Milletlerin girişimiyle hukuki çerçeveye kavuşturulduğundan bu yana uluslararası bir suç olarak nitelendirilmiştir. Suçun bu uluslararası niteliğinden dolayı diğer devletler suçtan doğrudan zarar görmemiş olsalar bile, yaptırımsız kalan uluslararası suçlar kendileri için de tehlike teşkil edebilir3. Her ne kadar ulusal ve uluslararası ceza hukukunda suç ve cezaların şahsiliği ilkesi egemen olsa da, soykırım suçu niteliği gereği sadece bu suçu işleyenleri değil, bütün bir toplumu manevi bir yükün altına sokabilmektedir. Suçu işlemeyenlerin bu yükten kurtulması için işleyenlerin yargılanması son derece önemlidir. Kuşkusuz, soykırım suçu işleyenlerin yargılanması kadar yargılayan makamların hukuka uygunluğu da önemli bir meseledir. Bu açıdan bu çalışmada soykırımı yargılayan uluslararası ceza mahkemelerinin meşruiyeti tartışılmış, hukuki, siyasi ve hatta insani yönden söz konusu suçun cezalandırılması gereği üzerinde durulmuştur.
Yazının devamında öncelikle soykırım kavramının tarihsel çerçevesi ve uluslararası hukukta tanımlanması çalışmalarına değinilmiş (I), anlamsal bütünlüğün sağlanması için kronolojik olarak tarihte gerçekleşen soykırımlardan bahsedilmiş (II), daha sonra da bu suçu yargılayan yargı makamlarının ve kararlarının bir değerlendirmesi yapılmış (III) ve nihayetinde Roma Statüsünde soykırım suçunun ve Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne (UCM) (daimi ve sivil mahkeme) dair hükümlerin, ne şekilde düzenlendiği (IV) ele alınmıştır.
