Ticarî Sır, Bankacılık Sırrı veya Müşteri Sırrı Niteliğindeki Bilgi veya Belgelerin Açıklanması Suçu
CRIME OF DISCLOSING INFORMATION AND DOCUMENTS QUALIFIED AS TRADE SECRET, BANKING SECRET OR CONSUMER SECRET
Zeynel T. KANGAL
Özet: 5237 Türk Ceza Kanunu’nun 239. maddesinde ticarî sır, bankacılık sırrı veya müşteri sırrı niteliğindeki bilgi veya belgelerin açıklanması suçuna yer verilmiştir. Bununla birlikte birçok özel kanunda da sır saklama yükümlülüğünün ihlâli suç olarak düzenlenmiştir. Bu nedenle içtima sorunları sıklıkla ortaya çıkmaktadır. Karşılaştırmalı hukuka bakıldığında, ticarî sır, bankacılık sırrı veya müşteri sırrı niteliğindeki bilgi veya belgelerin açıklanması ya meslek sırrının açıklanması suçu kapsamında değerlendirilmekte ya da bağımsız bir suç olarak ele alınmaktadır. TCK md. 239 ile korunan hukuksal değer, serbest piyasa ekonomisinde bireyin adil, güven veren ve rekabetçi bir ekonomik yapıda ekonomik faaliyette bulunma hakkıdır. Suçun müşteri sırlarının açıklanması şeklinde işlenmesi hâlinde, aynı zamanda bireyin özel hayatının gizliliği hakkı da korunmaktadır. Ticarî sır, bankacılık sırrı veya müşteri sırrı niteliğindeki bilgi veya belgelerin açıklanması suçu seçimlik hareketli bir soyut tehlike suçudur. Bu suçun ihmali hareketle işlenmesi mümkün değildir. Suçun konusu ticarî sır, bankacılık sırrı, müşteri sırrı, fennî keşif ve buluşlar ile sınaî uygulama niteliğindeki bilgi veya belgelerdir.
Anahtar Kelimeler: Sır Saklama Yükümlülüğü, Ticarî Sır, Bankacılık Sırrı, Müşteri Sırrı, İfşa.
Abstract: Article 239 of Turkish Penal Code numbered 5237 gives place to the crime of disclosing information and documents qualified as trade secret, banking secret or consumer secret. In addition to this, the violation of confidentiality obligation is regulated as a crime in various special statutes. Therefore concurrence problems occur frequently. Considering the comparative law, the crime of disclosing information and documents qualified as trade secret, banking secret or consumer secret is either assessed in scope of crime of disclosing business secret or approached as an independent crime. The legal interest protected with Art. 239 of TPC is the individual’s right to take part in economical activites in a just, reliable and competitive economic environment in the free market economy. In case of committing the crime by disclosing the consumer secrets, the individual’s right to secrecy of private life is also protected. The crime of disclosing information and documents qualified as trade secret, banking secret or consumer secret is an abstract endangerment crime with alternative behaviours. This crime cannot be committed by omissive behaviour. The subject of the crime is the information or the documents qualified as trade secret, banking secret, consumer secret, scientific discovery or invention and industrial application.
Keywords: Confidentiality Obligation, Trade Secret, Banking Secret, Consumer Secret, Disclosure.
I. GENEL OLARAK
Ekonomik yaşamda ticarî işletmelerin faaliyetleri, maddî değerlerin yanısıra, önemli ölçüde gizli nitelikteki bilgilere de dayanmaktadır. Bu gizli bilgiler işletmelerin değerinin belirlenmesinde önemli rol oynadıkları gibi, çoğu zaman da işletmenin rekabet gücünü de sağlamaktadırlar. Ekonomik küreselleşmenin yaşandığı günümüzde, yeni bir bilgi, gizli tutulduğu sürece rakipler karşısında avantajlı bir konuma geçme aracı olmaktadır. Ticarî işletmeler bu tür bilgileri elde etmek için araştırma ve geliştirme faaliyetlerine büyük yatırım yapmakta, yine bu bilgilerin özellikle rakiplerinin ellerine geçmemesi için de koruma tedbirleri almaktadırlar. Kuşkusuz bu sırların işletme sahibinin tedbirleriyle gizli tutulması yeterli olmamaktadır. Çünkü sırların ekonomik bir kazanca dönüştürülebilmesi için personel, ortaklar, sözleşmelerin tarafları gibi belirli kişilerle paylaşılması zorunlu hâle gelmektedir. Dolayısıyla bu tür sırların korunması için hukuk sisteminin de devreye girmesi kaçınılmazdır. Aksi takdirde işletmeler araştırma ve geliştirme faaliyetlerine yatırım yapmayı azaltacakları gibi, haksız rekabet ortamının oluştuğu ekonomik bir ortamda ekonomik aktörler büyük zarar göreceklerdir. Bu da bir devletin ekonomik ve malî yapısını sarsabilecek bir boyuta çoğu zaman ulaşabilecektir1.
Sır saklama yükümlülüğü çeşitli kanunlardan veya özel hukuk sözleşmelerinden kaynaklanan bir yükümlülük olarak karşımıza çıkmaktadır. Bazı sırların saklanması yükümlülüğü bakımından ise, özel hukuk koruması yeterli görülmeyerek ceza hukuku da kanun koyucu tarafından devreye sokulmaktadır. Bunlardan biri de, ticarî sır, bankacılık sırrı ve müşteri sırrıdır.
Türk Ceza Kanunu’nun ikinci kitabının topluma karşı suçlar başlıklı üçüncü kısmının “ekonomi, sanayi ve ticarete ilişkin suçlar” hakkındaki dokuzuncu bölümünde yer alan 239. maddesinde ticarî sır, bankacılık sırrı veya müşteri sırrı niteliğindeki bilgi veya belgelerin açıklanması suçu düzenlenmiştir.
