Ceza Hukukunda Yükümlülüklerin Çatışması

CONFLICT OF OBLIGATIONS IN CRIMINAL LAW

Pınar BACAKSIZ

Özet: Hukuk sistemleri hakları garanti altına aldıkları gibi bireyler için yükümlülükler de öngörür. Bireylerin bu yükümlülükleri yerine getirmeleri için bazen hareketsiz kalmaları bazen de aktif bir davranışta bulunmaları gerekir. Bazı durumlarda ise bireyin aynı anda yerine getiremeyeceği yükümlülükler ortaya çıkar. Yükümlülüklerin çatışması olarak isimlendirilen bu halin ceza hukuku açısından değerlendirilmesi, hukuki niteliği ve görünüş biçimlerine ilişkin tartışmalar bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Yükümlülük, Kusur, Zorunluluk Hali, Hukuka Aykırılık.

Abstract: Legal systems protect rights as well as they foresee obligations for individuals. Individuals fulfill these obligations by omission or an active act. In some situations obligations arise in such a way that they can not be fulfilled simultaneously. This situation is called conflict of obligations and it’s legal character and appearance forms constitute the framework of this article.

Keywords: Obligation, Culpability, Emergency, Unlawfulness.

GİRİŞ

Hukuk düzeni esas itibariyle hak ve yükümlülükler üzerine inşa edilmiş bir sistemdir. Bu bağlamda bireyler belli yükümlülükleri yerine getirmek zorunda olmakla birlikte kendilerine tanınan haklardan da istifade etmektedirler.

Hukuk normları ise bu sözü edilen hak ve yükümlülükler arasındaki dengeyi sağlar. Bir yandan kişilerin temel hak ve özgürlüklerini korurken diğer yandan da onların yükümlülüklerini yerine getirmelerini sağlamak ve getirmediklerinde de müdahalede bulunmak üzere yaptırımlar ihdas eder. Esasen bir diğer yönüyle de hakları korur.

Hukuk düzeni içinde bir bireyin yerine getirmesi gereken yükümlülükler belki sayılamayacak kadar fazladır; fakat bireyler sadece hareketsiz kalarak bile aynı anda bu yükümlülüklerin pek çoğunu yerine getirmiş olurlar. Öte yandan aynı anda yerine getirilmesi mümkün olmayan yükümlülüklerin de eş zamanlı olarak ortaya çıkması mümkündür. Bu durumda yükümlülüklerin çatışması hali ortaya çıkacaktır ki çalışmamızın konusunu da bu kurum oluşturmaktadır.