Kısa Süreli Hapis Cezasına Seçenek Yaptırımlar

ALTERNATIVE CRIMINAL SANCTIONS INSTEAD OF
SHORT-TERM IMPRISONMENT

Cengiz OTACI

Özet: Ülkemizde ve karşılaştırmalı hukukta kısa süreli hapis cezaları reform tartışmalarının odak noktasını oluşturmaktadır. Bu tartışmalar genel olarak cezanın genel önleme amacı ile onarıcı adalet düşüncesi çerçevesinde yapılmaktadır. Kısa süreli hapis cezasına seçenek yaptırımlar esasen özgürlükçü ceza hukuku anlayışının bir ürünüdür. Cezanın hapis olarak infazı ile güdülen ıslah ve topluma kazandırma amaçlarının, infaz öncesi gerçekleşmiş olması durumlarında, etkin pişmanlıkta bulunan veya tesadüfi suçlu özelliği taşıyan hükümlüler için, seçenek yaptırımlar gündeme gelmelidir. Çalışmamız ekinde sunulan istatistiklerden de anlaşılacağı üzere, ülkemizde seçenek yaptırımlara hükmetme son yıllarda artış göstermekle birlikte, eski uygulamanın devamı olarak, cezaların genelde hapis veya adli para cezası olarak uygulandığı gözlenmektedir.

Anahtar Kelimeler: Onarıcı Adalet, Kısa Süreli Hapis, Seçenek Saptırım, Etkin Pişmanlık, İnfaz

Abstract: Short-term imprisonment constitute the focal point of debate of law reform in our country and comparative law. These discussions were generally carried out within the framework of the aim of prevention of punishment and the idea of ​​restorative justice. Alternative criminal sanctions instead of short-term imprisonment is essentially product of the concept of freedom in criminal law. If the objectives pursued in criminal execution occurred before the execution would done, such as rehabilitation and decarceration, alternative sanction should be come to fore as an option for person who is effective remorse and accidental offender. As it is understood from statistics presented in the annex of our study, However deciding alternative sanctions rises in recent decades, It was observed that penalties are generally applied as imprisonment or criminal fines as continuation of old implementation

Keywords: Restorative Justice, Short-term Imprisonment, Alternative Criminal Sanctions, Effective Remorse, Execution

GİRİŞ

Ülkemizde ve karşılaştırmalı hukukta kısa süreli hapis cezaları reform tartışmalarının odak noktasını oluşturmaktadır¹. Bu tartışmalar genel olarak cezanın genel önleme amacı ile onarıcı adalet düşüncesi çerçevesinde toplanmaktadır. Kısa süreli hapis cezasına seçenek yaptırımlar esasen özgürlükçü ceza hukuku anlayışının bir ürünüdür. Nitelikli olmayan suçlarda hapis cezası ultima ratio (son çare) olarak değerlendirilmeli, önemli suçlarda, tekerrür halinde ve kişinin suç işlenmeyi alışkanlık haline getirdiği durumlarda hapis cezası gündeme gelmelidir. Suç işleyen kişinin mahkûm olduğu cezanın infazı ile güdülen en önemli amaç, kişiye işlediği haksızlık nedeniyle etkili bir uyarıda bulunarak, etkin pişmanlık duymasını sağlamak² ve gelecekte sosyal sorumluluk sahibi bir birey olarak toplumla ve onun değerleri ile uzlaşı içerisinde yaşamasını temin etmektir.

Kişi, eğitimi, sosyal çevresi, ahlaki eğilimleri, dünya görüşü itibariyle tesadüfen suçlu durumuna düşebilir. Kanun koyucu, bu gibi durumlarda kişilerin mahkûm olduğu kısa süreli hapis cezasının infaz kurumunda çektirilmesinin, hükümlü veya toplum barışı açısından yarar sağlamayacağını düşünerek, kısa süreli hapis cezasına seçenek yaptırımları düzenlemiştir³.

Karşılaştırmalı hukukta da kısa süreli hapis cezaları için seçenek yaptırımlar ve özel infaz rejimleri yer almaktadır. İngiltere’de kısa süreli hapis cezalarının uygulanmasının azaltılması, ceza politikasının temel amaçları arasında görülmektedir. Kanun koyucu, yaptırımlar açısından hapis cezasının en son başvurulacak yaptırım olmasını amaçlayarak öncelik ilkeleri getirmiştir.⁴ Alman Ceza Kanunu da, (47/ I-II) 1 aydan 6 aya kadar olan kısa süreli hapis cezaları için öncelikli olarak para cezasının uygulanmasını, ancak ceza mahkûmiyetini zorunlu kılan fiile ve faile ilişkin zorunlu özel durumlar varsa hapis cezasına hükmedilmesini düzenlemiştir.⁵