Ceza Muhakemesinde İfade ve Sorgu

EXPRESSION AND EXAMINATION IN CRIMINAL PROSEDURE

Candide ŞENTÜRK

Özet: Çalışmamızda ifade ve sorgunun fonksiyonu, ifade alınırken dikkat edilmesi gereken ilkeler, ifadesi alınanın ya da sorgulananın hakları ve yükümlülükleri, ifade ve sorgunun icrası, yasak ifade ve sorgu açıklanmaya çalışılmıştır. Şüpheli ve sanık, olay hakkında belki de doğrudan bilgiye sahip tek kişidir. Bu bakımdan, şüpheli ve sanık beyanı olayın aydınlatılması, maddi gerçeğin ortaya çıkarılması bakımından son derece önemlidir. İfade ve sorgu işlemleriyle, ifade veren veya sorguya çekilen savunma olanağına kavuşurken; ifade alan ve sorguyu yapan ifade ve sorgu konusu olan olayla ilgili olarak gerçeği bulma imkânına kavuşmaktadır. Bu bakımdan ifade ve sorgunun icrası ile yasak ifade ve sorgu yöntemleri ile delil değerlendirme yasakları geniş şekilde ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler: İfade, Sorgu, Yasak İfade ve Sorgu Yöntemleri.

Abstract: In our study, we want to explain these topics: Function of expression and examination, the principles that should be considered at the time of expression and examination, precarious and accused’srights and obligations, execution of the expression and examination, prohibitedmethods of expression and examination. Precariousoraccused is single person who has knowledge about the event. In this regard, precarious/accused’s statement is very important for illuminating the event. So we want to explain these topics with all details; execution of the expression and examination and prohibitedmethods of expression and examination.

Keywords: Expression and Examination, Prohibitedmethods of Expression and Examination.

I. GENEL OLARAK

Ceza Muhakemesinin amacı, hukuk devleti ilkesi çerçevesinde maddi gerçeği araştırmaktır¹. Ceza Muhakemesi Hukukunun gelişiminde üç aşama yaşanmaktadır: Maddi gerçeğin araştırılması, şüpheli-sanığın haklarının korunması, suçlunun cezalandırılması². Soruşturma evresinde şüphelinin haklarının korunması, ifadenin alınması ve sorgunun yapılmasında ön plana çıkmaktadır. Ceza muhakemesinde amaçlanan her ne pahasına olursa olsun maddi gerçeğe ulaşmak değildir. Maddi gerçeğe ulaşılamama pahasına dahi olsa dokunulamayacak, korunması gereken yüksek değerler vardır. İnsan onuru ve haysiyeti, kişinin işkenceye maruz bırakılmaması (işkence yasağı) bu değerlerdendir.

Soruşturma evresi, suç haberinin alınması üzerine, yargı organlarının harekete geçmesi ile başlayan ve suç işlendiğine dair şüphenin, kamu davası açmaya yetecek derecede olup olmadığının araştırıldığı safhadır³. Ceza muhakemesinde soruşturma evresine titizlikle yaklaşılması gerekmektedir. Nitekim ilk adımlar her zaman belirleyici olmuştur. Bu evrede ortaya çıkan yanlışlıklar, genellikle daha sonra düzeltilemez. Ceza muhakemesi hukuku hükümleri maddi gerçeğe götüren yolu göstermekle beraber bazı değerlerin feda edilmesini engellemektedirler. Hukuk devleti, şüpheliyi bir hukuk sujesi olarak kabul etmektedir. Bununla beraber şüphelinin muhakemeye aktif olarak katılma yükümlülüğü bulunmamaktadır. Şüphelinin kendini gereğince savunabilmesi için haklarının farkında olması şarttır. Kolluğun, şüpheli ile ilk temasa geçtiği anda haklarını bildirmesi gerekmektedir⁴.

Şüpheli⁵ veya sanık⁶, olay hakkında doğrudan bilgi sahibi olan tek kişidir. Bu bakımdan şüpheli ve sanık beyanı olayın aydınlatılması, maddi gerçeğin ortaya çıkarılması bakımından son derece önemlidir. İfade ve sorgu işlemleriyle, ifade veren veya sorguya çekilen savunma olanağına kavuşurken; ifade alan ve sorguyu yapan ifade ve sorgu konusu olan olayla ilgili olarak gerçeği bulma imkânına kavuşmaktadır⁷.