Ceza Muhakemesi Hukukunda 
yargılamanın Yenilenmesi

RETRIAL IN CRIMINAL PROCEDURE LAW

Aydoğan Alper KAVAK

Özet: Çalışmada Ceza Muhakemesi Hukukunda olağanüstü kanun yolları içinde bulunan yargılamanın yenilenmesi kurumu, tanımı, kapsamı, şartları, sebepleri ve bu kurumun hukuk düzeninde yürüyüşü sırasıyla incelenerek ele alınmaktadır. Önemli olan bu kurumun teorik olarak ortaya konulmasından ziyade bu kurumun işlerliğinin hukuk uygulamasında artırılmasına yardımcı olmaktır. Çalışmanın asıl yazılış amacı da budur.

Anahtar Kelimeler: Yenilenme Sebepleri, Lehe Yenileme, Aleyhe Yenileme, Şekil Açısından İnceleme, Esas Açısından İnceleme, Yargılamanın Yenilenmesinin Aşamaları.

Abstract: Within the scope of this work definition, scope, conditionns and procedure retrial which is an exceptional remedy will be discussed. Rather than theoraticel discussions, this work aims to improve the application amount of this remedy. That is the purpose of this work.

Keywords: Reasons for Retrial, Retrial in Favour of the Accused, Retirial Against Tgehe Acused, Formal Examination, Substantial Exemination, Stages of Retrial.

GİRİŞ

Sağlıklı bir toplumsal yaşam bu toplumu oluşturan bireylerin hak ve adalet dağılımında hiçbir sıkıntı ve aksaklık yaşamadan barış içerisinde yaşamasıyla sağlanır. Bilindiği üzere hukuk sistemi içerisinde adalet sistemi mahkemelerin işlemleri aracılığıyla işlemektedir. Uyuşmazlıkların hukuki alana taşınanları da bahsettiğimiz gibi mahkemelerde çözümlenir. Söz konusu uyuşmazlıkların sürekli gündemde olması toplumsal barışa zarar verir. Bu sebeple bu uyuşmazlıkların en kısa sürede çözümlenmesi, davaların neticelendirilmesi toplumsal barışın sağlanması için zaruri bir ihtiyaçtır. Mahkemelerdeki uyuşmazlıklar davaların sonunda verilen hükümle sonuçlandırılır. Ancak verilen kararlarda hata olabilmesi ihtimali göz ardı edilemez. Verilen hükmün kesinleşmesiyle hükümdeki hatalar adli hatalara dönüşür. Kanun koyucu da bu durumu göz önünde bulundurarak adli hata içeren hükümlerin yeniden davaya konu edilerek mahkemeler tarafından görülüp hatanın giderilmesi için bazı hukuki yollar geliştirilmiş ve hatanın giderilmesine imkan sağlamıştır. Bu yollardan biri de konumuz olan yargılamanın yenilenmesi yoludur. Ülkemizde ceza davalarının devam süresinin gereğinden fazla uzun olmasına ve sonuçta hükmedilen hükümlerdeki hata payının varlığına rağmen, hükümdeki maddi hatanın giderilmesine hizmet eden bu kurumun pek de göz önünde bulundurulmadığı ve uygulamacılar tarafından kullanılmadığı göze çarpmaktadır. Biz de çalışmamızda bu kurumun işlerliğini amacına uygun bir şekilde artırmaya ve gerçekten hizmet ettiği amaca ulaşmaya yönelik fayda sağlaması için yargılamanın yenilenmesi konusunu inceledik.

Çalışmamızda olağanüstü kanun yolları içerisinde yer alan yargılamanın yenilenmesi kurumu, çalışmamızın imkan verdiği kapsamda ve amacına uygun olacak şekilde ele alınmıştır. Yargılamanın yenilenmesi kurumunun çalışmamızda inceleme sistematiği özetle: Kurumun tanımının, kapsamının, bu kanun yoluna başvurulabilmesi için gerekli şartların, yargılamanın yenilenmesine temel teşkil eden sebeplerin ve talebin incelenmesinden sonra kurumun işlemesinin aşamalarının incelenmesi şeklinde ifade edilebilir. Ayrıca konumuzu incelerken çalışmamızda bu sistematik içerisinde konuya ilişkin öğretideki tartışmalara, bu tartışmalar ve farklı görüşler ışığında kendi görüşlerimize ve kurumun 1412 s. CMUK dönemindeki şekli ile halen yürürlükte olan 5271 s. CMK kapsamındaki şekli arasındaki benzerliklere ve farklılıklara da yer verilmiştir.

I. GENEL OLARAK

Yargılamanın yenilenmesi kurumu yürürlükten kalkan 1412 sayılı Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu’nda (CMUK) “muhakemenin iadesi” olarak yer almaktaydı. CMUK döneminde de günümüzde olduğu gibi bu kurumla ilgili terim farklılıkları söz konusuydu. Bahsi geçen dönemde bazı yazarlar “muhakemenin yenilenmesi”¹, bazı yazarlar “yargılamanın yenilenmesi”², bazı yazarlar da “son soruşturmanın yenilenmesi”³ terimini kullanmaktaydılar. Yargıtay ise bazı kararlarında “yargılamanın yenilenmesi” bazı kararlarında “muhakemenin yenilenmesi” veya “iadesi” olarak bu kurumu adlandırmaktaydı⁴.