Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Ceza Hukukunun Geleceği ve Yeni Yaptırım Biçimleri

Devrim AYDIN

1. GENEL OLARAK

Ceza hukukunun geleceği ve gelişim yönü incelenirken, hukukun ve ceza hukukunun toplumsal değişimlerden, üretim ilişkilerinden etkilendiği unutulmamalıdır. Ceza hukuku gibi suçlar da toplumsal, siyasal, ekonomik, kültürel koşullardan etkilenir.1İlkel dönemlerde işlenen suçlar bugün işlenen suçlardan çok farklı nedenler ve amaçlarla işlenirdi. Yakın tarihte ise bu daha kolay incelenebilir. Örneğin 17. yüzyılın suçluları “bitkin, iyi beslenemeyen, anlık öfkeleri burnunda, yaz suçluları” olarak nitelenmiştir; buna rağmen 18. yüzyılın sonundan itibaren kanlı suçlarda, fiziksel saldırılarda azalma yaşanırken mülkiyete karşı suçlarda artış gözlenmiştir.2 1900’lü yıllar, büyük kıtlık ve açlıkların yaşandığı yüzyıl olarak ekonomik nedenlerle işlenen suçların artmasına yol açmıştır. 20. yüzyılda ise savaş alet ve makinelerindeki gelişmenin de etkisiyle savaşın siviller ve askerler üzerindeki yıkıcılığının artması sonucunda sistematik suçlar olan soykırım, insanlığa karşı suçlar, savaş suçları işlenmiştir. Son yıllarda ise teknolojik ve bilimsel ilerlemenin doğurduğu ve tarihte ilk kez karşılaşılan organ ve doku ticareti suçları, çevreye karşı suçlar, trafik suçları, bilişim suçları, eşitsiz gelişmenin küresel sonucu olarak göçmen kaçakçılığı gibi yeni suçlar işlenmeye başlamıştır.

Kültürel, tarihsel, sosyal özellikler, ülkedeki demokrasi ve hukukun niteliği cezanın türünün ve miktarının belirlenmesini etkilemektedir. Cezanın türü ve miktarı, o toplumun o suça duyduğu tepkiden, devletin ve toplumun o suçtan algıladığı tehlikeden etkilenir. Örneğin kapitalizmin gelişmesiyle beraber mülkiyete yönelik suçlarda artış yaşanmış ve bu suçlar sertçe cezalandırılmıştır. Teknolojik dönüşümle, bürokrasinin büyümesiyle beraber suç biçimlerinde de değişiklik yaşanması olağandır. Her dönemde, toplumun ortak hayatı için zararlı sayılan fiiller yasaklanarak cezalandırılmaktadır. Doğada suç olmadığına göre hangi davranışın hukuka (birlikte yaşamının asgari kurallarına) aykırı olduğu ve hangi davranışın suç sayılarak cezalandırılacağı sorunu, toplumun belli bir dönemdeki çıkarlarına göre tanımlanır.3

Bugün yeni suçlar ortaya çıkmış olmasına rağmen bir yandan bazı fiiller örneğin zina, suç olmaktan çıkarılmaktadır. Bazı fiiller örneğin gürültüye neden olma, ceza hukuku alanından çıkarılıp idari yaptırıma tabi kılınmaktadır. Bir yandan da ceza yerine yeni yaptırımlar örneğin zorunlu kamu hizmetine tabi tutma (kamuya yararlı bir işte çalıştırma), konutta tutma gibi alternatif yaptırımlar icat edilmektedir.