Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Ticari Ceza Hukukuna Hâkim Olan Ceza Hukuku İlkeleri ve Markalar Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamede Yapılan Değişikliklerin Söz Konusu İlkeler Çerçevesinde Değerlendirilmesi

Veli Özer Özbek

I. TİCARİ CEZA HUKUKUNA HÂKİM OLAN CEZA HUKUKU İLKELERİ

Günümüz ceza hukukunda yasakoyucuyu bir fiili suç haline getirmeye ya da suç olmaktan çıkarmaya iten husus SUÇLA KORUNAN HUKUKİ DEĞER kavramıdır. Bu anlamda hukuki değer öyle önemli olmalıdır ki yasa koyucu onu korumak için ceza hukukundan yararlanabilsin. Bu çerçevede ceza kanunkoyucusu iki ölçütten hareket eder: 1- CEZALANDIRILABİLİR OLMA 2- CEZALANDIRMA GEREĞİ. Buradaki denge, hukuksal değerlerin ceza hukuku yoluyla korunma yani toplumsal yaşama ceza hukuku ile müdahale ve dinamik bir toplumsal yaşam arasında oluşturulmalıdır. Bu denge sürekli olarak toplumun gelişim düzeyi yakından izlenmek suretiyle takip edilmelidir. CEZA HUKUKU TOPLUMU DURAĞAN HALE GETİRMEMELİDİR. Işte yasakoyucuyu bir fiili suç haline getirip yaptırım tayin ederken kısıtlayacak husus budur.

Bu çerçevede ultima ratio ticari suçlar bakımından da kaçınılmaz bir ilkedir. Buna göre bir fiilin “ticari suç” haline getirilip ceza yaptırımına bağlanması, bağlanmaması halinde ortaya çıkacak zarardan daha az bir zarar ortaya çıkarıyorsa kabul edilebilir. Aksi halde ceza hukuku dışındaki hukuk dallarına ve onun yaptırımlarına başvurulmalıdır. Eğer bir kamu hukuku dalına başvurulacaksa öncelik idare hukuku olmalıdır.

Esasen, hangi fikri ve sınai haklar yönünden cezai koruma getirileceği, ülkelerin egemenlik hakları içinde değerlendirilen ve ceza politikasını ilgilendiren bir konudur. Bununla birlikte ülkemizin de taraf olduğu Ticaretle Bağlantılı Fikrî Mülkiyet Hakları Anlaşmasının 61. maddesi, ceza yaptırımları açısından belirli asgari koşullar getirmiş bulunmaktadır. Buna göre, “Üyeler en azından, ticari ölçekte bilerek marka taklidi veya telif hakkı korsanlığıhalinde uygulanacak ceza yargılaması usulü ile cezaları hükme bağlayacaklardır…. Üyeler fikri mülkiyet haklarının başka şekillerde ihlal edilmesi halinde ve özellikle bu suçlar kasten ve ticari ölçekte işlendiğinde uygulanacak ceza yargılaması usulü ve cezaları hükme bağlayabilirler.” Görüldüğü gibi, TRİPS 61. madde, taraf devletleri, iç hukuklarında, ticari ölçekte bilerek marka taklidi veya telif hakkı korsanlığı halinde uygulanacak ceza yargılaması usulü ile cezaları hükme bağlamakla yükümlü tutmuştur. Fikrî mülkiyet haklarının başka şekillerde ihlal edilmesi halinde ve özellikle bu suçlar kasten ve ticari ölçekte işlendiğinde uygulanacak ceza yargılaması usulü ve cezaları hükme bağlama konusunu ise devletlerin tercihine bırakmıştır.