Tek Başına Bir Disiplin Olarak Enformasyon Hukuku Hukuk Bilişiminin ve Enformasyon Hukukunun Bazı Temel Sorunları Üzerine Eleştirel Değerlendirmeler

Eric Hilgendorf,İlker Tepe

I. Giriş: Hukuk Bilişimi ve Enformasyon Hukukunun Durumu Üzerine

Almanya’da hukuk bilişimi ve Enformasyon Hukukunun iyi bir konuma sahip olduğu söylenemez. Federal Anayasa Mahkemesinin 27.02.2008 tarihinde verdiği Online - Arama ile ilgili yeni kararına¹ atfen şunu ifade etmem mümkündür ki, bugün internet herkesin dilindedir ve dijitalleşme süreci tüm yaşam alanlarına nüfuz etmektedir. Bu aktüel gelişmelere rağmen demodeliğin kokusu “hukuk bilişimi” kelimesine sinmiş durumdadır. On beş yıl sonra yeniden girişilen “hukuk bilişimini ikinci kez hayata geçirme teşebbüsü”² başarısızlıkla sonuçlanmıştır. Kimilerine göre, hukuk bilişimi bir “ölü” olarak tasvir edilmeye devam edilmektedir.³

Ancak komşu ülkelerde, örneğin Avusturya’da, hukuk bilişiminin önemli ölçüde canlılık içinde ele alınması dikkate değer bir karşıt durum olarak kendini göstermektedir. Öyle ki, geçtiğimiz on yıl içinde Avusturya’da bu alanla ilgili sorunların olağan üstü çeşitliliği ve makalelerin yüksek alan tekniği seviyelerinin yanı sıra nispeten genç yaşta sayılabilecek yazarlarıyla dikkat çeken çok sayıda derleme eser yayımlanmıştır⁴. Bu bağlamda Avusturya ölçeğinde “hukuk bilişiminin” hiçbir suretle ölmediğini tespit etmek mümkündür⁵. Buna karşın, Almanya’da “hukuk bilişimiyle” karşılaştırıldığında “tıp bilişiminin”⁶ ve “işletme bilişiminin”⁷ iyi konumda oldukları ve gelişimlerinin normal seyirde gittiği söylenebilir. Bu çerçevede bizler; hukuk bilişiminin üzerindeki bize özgü ve belki de doğrudan bizim kusurumuzdan kaynaklanan bu durgunluk hali ile özellikle meşgul olmak zorundayız.

Enformasyon Hukuku, hukuk bilişiminin alternatifi – ya da gelişmiş hali – olarak adlandırılmaktadır ⁸. Bu kavramın üzerinde bir fikir birliğinin varlığından bahsetmek zordur. Eğer bu kavramla işaret edilen hukuk alanını kendi toplum teorisiyle, yani Enformasyon Toplumuyla, ilişkilendirilirse, Enformasyon Hukuku savunucularının belirlenimlerine daha net ulaşılacaktır. Enformasyon toplumu kavramı altında; enformasyon ve bilginin ediniminin, kaydedilmesinin, işlenmesinin, aktarılmasının, yayılmasının ve kullanılmasının merkezi bir anlama eriştiği, buna bağlı olarak iktisadi açıdan milli gelirin önemli ve devamlı gelişim içindeki bir oranını teşkil ettiği ve bu değerlerin sosyo- kültürel tesirleri içinde insanların çalışma ve yaşam koşullarının etkili bir değişime tabi tutulduğu bir ekonomi ve toplum biçimi anlaşılmaktadır⁹. “Enformasyon”, enformasyon toplumunda toprak, sermaye ve emek gibi klasik unsurların yanında yeni bir üretin unsuru olarak görülmektedir. Buna göre tarım, sanayi ve hizmet gibi geleneksel sektörlerin yanında artık yeni bir sektör daha, enformasyon sektörü, kendisini kabul ettirmektedir.