Organ Nakli ve Hukuksal Boyutu

Yener Ünver

GİRİŞ

Organ ve doku nakli Türkiye’nin gerek hukuksal gerek (ve hatta daha çok) sosyal sorunlarından birisidir. Kanun düzenlemelerdeki yetersizlik ve belirsizlikler yanında, gelişen toplum yapısı ile tıp hukukundaki gelişmelerin ve hata tıp hukukundaki temel mantık değişikliği ile hastanın veya sağlıklı ama organ veya doku vererek tıbbi müdahaleye rıza gösteren kimsenin iradesinin en belirleyici unsur olması, bu alandaki sorunları daha da artırmıştır.

Kanuni düzenlemeleri gidermek yerine, birçok konunun yönetmeliklerle düzenlenmesi yönündeki son yıllardaki hatalı tutum, mevcut özel kanundaki suç tipini revize etmek yerine benzer ve çok büyük bir kısmı itibariyle aynı şumûllü bir suç tipinin ODNK’ndaki suç tipi açıkça ilga edilmeden TCK’na eklenmesi, bu yeni düzenlemede birçok açıdan hataya ve eksikliğe yer verilmesi, Avrupa Konseyi Biyotıp Sözleşmesinin kabulü ve bunun AY.nın 90/5. maddesi dolayısıyla iç hukukumuza etkisi ve teknik altyapı konusunda akredite olmuş gerekli temel standardın ülke genelinde sağlanamaması ile bizatihi uygulamada konuyla ilgili kimselerin dahi aynı kanun metinlerini farklı gerekçe veya endişelerle farklı uygulaması, sorunu giderek daha vahim, çetrefilli ve acil çözümü gereken bir sorun haline getirmiştir.

Aşağıda 8 vaka-soru ekseninde bu alana ilişkin uygulama sahasında en sık rastlanılan bazı sorunlar Türk, İsviçre ve Alman hukukuna göre cevaplandırılacak ve sonuçta, bunlar dışında aynı konuyla ilgili bazı önerilere yer verilecektir.