Yeni Türk Ceza Kanununda Güvenlik Tedbiri Olarak Hak Yoksunluğu ve Yasaklılığının Hukuki Niteliği, Kapsam ve Koşulları Üzerine Bir Değerlendirme

Faruk Turhan

I. GİRİŞ

Yeni Türk Ceza Kanunu diğer bir çok ceza hukuku kurumları gibi, suç karşılığı öngörülen yaptırım sisteminde de esaslı değişiklikler getirmiştir. 765 sayılı Türk Ceza Kanunu, cezalar yanında bazı güvenlik tedbirlerine de yer vermekle birlikte, güvenlik tedbirleriyle ilgili sistematik bir düzenlemeden yoksundu. Yeni TCK ise, hem cezaları, hem de güvenlik tedbirlerini suç karşılığı yaptırım türleri olarak sistematik bir yapıya kavuşturmuştur. Yeni TCK’da ceza olarak sadece hapis cezası ve adli para cezasına yer verilirken, güvenlik tedbiri olarak da belli hakları kullanmaktan yoksun bırakılma (md. 53), eşya müsaderesi (md.54), kazanç müsaderesi (md. 55), çocuklara özgü güvenlik tedbirleri (md. 56), akıl hastalarına özgü güvenlik tedbirleri (md. 57), mükerrirlere ve özel tehlikeli suçlulara ilişkin güvenlik tedbirleri (md.58), sınır dışı edilme (md. 59) ve tüzel kişiler hakkında güvenlik tedbirlerine (md. 60) yer verilmiştir.¹

765 sayılı TCK’da hem ceza, hem de ceza mahkumiyetinin sonucu olan kamu hizmetlerinden yasaklılık ile meslek ve sanatın icrasının yasaklanması, yeni TCK’da ceza olarak değil artık güvenlik tedbiri olarak 53. maddede farklı bir içerikte, daha anlaşılır ve uygulanabilir bir şekilde düzenlemiştir. 765 sayılı TCK’daki kamu hizmetlerinden yasaklılık cezasının karşılığını yeni TCK md. 53’te düzenlenmiş olan belli hakları kullanmaktan yoksun bırakılma tedbiri teşkil etmektedir. Bu nedenle çeşitli kanunlarda yer alan kamu hizmetlerinden yasaklılığa ilişkin ifadelerin² yeni TCK’daki karşılığı 53. maddedeki hak yoksunluğudur. Ancak, aşağıda açıklanacağı üzere 765 sayılı TCK ile yeni TCK’nın bu konudaki düzenlemeleri bir çok noktadan önemli farklılıklar içermektedir.

Yeni Ceza Kanununun hak yoksunluğunu ceza değil, güvenlik tedbiri olarak düzenlemiş olması doktrinde bazı eleştirileri de beraberinde getirmiştir.³ Bu tebliğde yeni TCK md. 53’teki düzenlemenin ceza mı güvenlik tedbiri mi olduğu konusuna değinildikten sonra, hak yoksunluğu tedbirinin kapsam ve koşulları hakkında temel bilgiler verilecektir.⁴