Türkiye’de İlaçların Patent ve Diğer Fikri Mülkiyet Hakları ile Korunması

The Protection of Pharmaceuticals with Patent and other Intellectual Property Rights in Turkey

Cahit SULUK

İlacı patent kapsamına alırken oldukça nazlı davranan Türkiye, 1.1.1999 tarihinden itibaren ilaçta patent korumasını benimsemiştir. İlaç patentlerine ilişkin Bolar istisnası ise geniş bir şekilde mevzuatımızda yer almıştır.

Diğer yandan AB’nin talebi üzerine 6 yıllık bir veri imtiyazı süresi kabul edilmiştir. Buna karşılık ek koruma sertifikasının da kabulünü isteyen AB’nin bu talebinin ancak üyelikten sonra kabul edileceği öngörülmüştür.

Fikri Mülkiyet, Patent, İlaç Patenti, Veri İmtiyazı, Ek Koruma Sertifikası.

Turkey who is playing hard to take pharmaceuticals into the scope of patent protection, adopted patent protection since 1.1.1999. Under Turkish law, the Bolar exemption adopted for pharmaceutical patents has been applied broadly.

On the other hand, upon request of EU, data exclusivity for a period of 6 years has been accepted. On the other hand, the request of EU on further acceptance of the SPC system is anticipated to be considered after the EU membership of Turkey will be certain.

Intellectual Property, Patent, Pharmaceutical Patent, Data Exclusivity, Supplementary Certificate Protection.

I. GİRİŞ

Ülkemizde ilk patent koruması, dünyanın altıncı patent yasası olan 1879 tarihli İhtira Beratı Kanunu ile Osmanlı döneminde kabul edilmiştir. 1844 tarihli Fransız Patent Kanunundan mülhem bu Yasanın 3’üncü maddesinde ilaçlar patent koruması dışında bırakılmıştır¹. Anılan Kanun, 1995 tarihli ve 551 sayılı Patent Haklarının Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin (PatKHK) kabulüyle yürürlükten kaldırılmıştır².

Türkiye’de önemli reformlar hemen daima bir dış etkiyle gerçekleşmiştir. Genelde fikri mülkiyet, özelde ilaç patentleri bakımından da bu gelenek bozulmamıştır. Bu bağlamda 1995 yılında Türkiye’nin, bir yandan TRIPS’e taraf olması³ diğer yandan AB ile gümrük birliğini kabul etmesi nedenleriyle, 1.1.1999 tarihinden itibaren ilaçlar patent kapsamına alınmıştır⁴. Gelişmekte olan ülke konumundaki Türkiye, ilaç üretim usulleriyle ilgili 1.1.2000 tarihine ve ürünler bakımından ise, 1.1.2005 tarihine kadar TRIPS’te kendisine tanınan geçiş sürelerini öne çekmiştir. Bunun nedeni 1/95 sayılı AB-Türkiye Ortaklık Konseyi Kararı (OKK)⁵ ile Türkiye’nin, gümrük birliği çerçevesinde AB’ye karşı bu konuda yükümlülük altına girmiş olmasıdır.

Özetle 1.1.1999 tarihinden itibaren Ülkemizde ilaçlar, herhangi bir ürün gibi patent kapsamındadır. Bu koruma, ilaçlarla ilgili, hem ürün hem de usul buluşları için geçerlidir.