Bilirkişilik Müessesesi Ve Bilirkişi Ücretinin Vergilendirilmesi
Expert’s Opinion Institution and Taxation of Expert Fee
İmdat TÜRKAY
Bilirkişilere ödenen veya sağlanan para, ayın ve menfaatler, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu uyarınca ücret kapsamında değerlendirilmektedir. Ücret ödemelerinin vergilendirilmesi ise, ya işveren tarafından kişilere ödemenin yapıldığı anda tevkifat yapılmak suretiyle olmakta ya da kişilerin birden fazla işverenden elde ettikleri tevkifata tabi ücret gelirleri belli bir tutarı aşarsa yıllık beyanname ile beyan edilmesi şeklinde olmaktadır. Bilirkişilerin, elde ettikleri ücret gelirleri de bu kapsamda ödemeyi yapan birim tarafından tevkifat usulüyle vergilendirilmekte ve bu durumda, tek işverenden elde edilmiş ise, kişilerin yıllık beyanname vermesi gerekmemektedir. Birden fazla işverenden elde edilmiş bilirkişi ücret gelirleri ise, birinci işverenden sonraki işverenlerden elde edilen ücret tutarının her yıl belirlenen beyanname verme sınırını aşması durumunda, elde edilen ücret gelirlerinin tamamının yıllık gelir vergisi beyannamesiyle beyan edilmesi gerekmektedir.
Bilirkişi, Bilirkişilik Ücreti, Ücret, İşveren, Vergi Tevkifatı, Ücretin Vergi Tarifesi, Bilirkişi Ücretinin Beyanı.
Money, income in kind and interests paid or provided to an expert is considered in scope of fee by virtue of the Income Tax Code no. 193. As for taxation of a remuneration payment, it is accrued either by an employer in way to establish a stoppage in the moment of payment done to relevant persons or in a way to declare under an annual statement if such a remuneration incomes subjected to stoppage obtained from multiple employees has exceeded a certain amount. The department effecting the payment of remuneration to a expert, in this scope, may use the same method for taxation of remuneration incomes obtained by an expert, by way of stoppage and in this case, if such a remuneration is obtained only from one employer then, such experts should submit their own annual declarations to their relevant tax Office. As for an expert remuneration incomes obtained from more than one employer, if such a remuneration amount obtained from an employer following the first employer has exceeded the limit of declaration which is determined each year, then, the whole of such obtained remuneration incomes should be submitted as annual income tax declaration.
Expert, Expert Fee, Remuneration, Taskmaster/Employer, Tax Withholding, Tax Tariff For Remuneration, Declaration of Remuneration by an Expert.
I. GİRİŞ
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununa göre yedi gelir unsurundan biri olan ücret gelirinin vergilendirilmesi, genel olarak kaynakta tevkif suretiyle kesinti yapılarak yapılmakta ve ücret gelirine ilişkin vergi tarifesini uygulamak suretiyle vergi kesintisini yapan işverenler tarafından da sorumlu sıfatıyla beyan edilmektedir. Ücret gelirlerinin yıllık beyanname ile beyan edilmesi ise çok az sayıdaki ücretliyi ilgilendirmektedir. Şöyle ki, ödeme sırasında tevkifat yapmak zorunda olmayan işverenlerden ücret alan kişiler ile yıl içinde birden fazla işverenden elde ettikleri ücret gelirinden tevkifat yapılmakla birlikte, birden sonraki işverenlerden yıllık olarak belirlenen bir haddin üzerinde ücret geliri elde edilmesi durumunda yıllık beyanname verilmesi gündeme gelmektedir.
Ücret ödemelerinde genel vergileme şekli tevkif usulü olduğundan, gelir vergisi tevkifatı yıl içinde aylık dönemler itibarıyla yapılmakta ve işverenler tarafından aylık veya üç aylık muhtasar beyanname ile beyan edilmektedir. Ücretlinin sadece bir işveren nezdinde devamlı olarak çalışması ve başka bir işverenden ücret geliri elde etmemesi durumunda, ücret gelirlerinin vergilendirilmesinde, aylık olarak aynı vergi tarifesi üzerinden kümülatif vergi matrahına yıl sonuna kadar isabet eden gelir dilimlerine isabet eden vergi oranları uygulanmaktadır.
1982 Anayasası’nın 141’inci maddesinin son fıkrasında; “Davaların en az giderle ve mümkün olan süratle sonuçlandırılması, yargının görevidir.” hükmü yer almaktadır. Davaları sonuçlandıran hâkimin veya savcının hukuki bilgisi dışında, çözümü uzmanlık, özel veya teknik bilgi gerektiren durumlarda başvurulan kişiler olan bilirkişiler, davaların zamanında sonuçlandırılmasında önemli bir fonksiyona sahip bulunmaktadırlar. Belirli mesleklerde ve konularda uzmanlaşmış kişiler, çeşitli kişiler ve kuruluşlar arasında çıkan ihtilafların çözümü için bilirkişi olarak görev yapmaktadırlar. Bilirkişiler, bir ispat sorununun çözümünde uzmanlığından yararlanılan, yargıca ve mahkemeye yardımcı olan kişilerdir. Resmi arabulucular ve tanıklar da, bilirkişiler gibi görev üstlenerek benzer ihtilafların çözümüne yardımcı olmaktadırlar. Gelir Vergisi Kanununa göre, bilirkişilere bu sıfatları dolayısıyla yapılacak ödemeler ücret olarak değerlendirilmekte ve bu kişilere ödeme yapan kişiler ve kurumlar tarafından gelir vergisi tevkifatı yapılmaktadır. Yapılan bu tevkifatın beyanı ve ödenmesi ise muhtasar beyanname veren işverenler ile muhtasar beyanname vermeyen işverenler tarafından farklılık arzetmektedir. Bu çalışmada, bilirkişilik müessesesi hakkında genel açıklamalar ile bilirkişilik ücret ödemelerinin ne şekilde vergilendirileceği incelenecektir.
