Vergisel Sorunların Kökenleri ve Ekonomiye Etkisi

Roots of Taxational Troubles and Effects on the Economy

Rüknettin KUMKALE

Türkiye çok uzun yıllardır vergi sorunları ile boğuşuyor. Hükümetler yeni tedbirler ile vergi gelirlerinin arttırılmasına uğraşıyor. 1924 yılında kurulan 3. Hükümetin programından bu yana 90 yıldır bütün hükümet programlarında vergi reformundan söz edilmiş, kalkınma planlarında vergisel konular işlenerek yenilikler getirileceği belirtilmiştir. Kayıt dışı ekonominin varlığı ve bunun %50’yi geçen bir orana ulaştığı sokaktaki sade vatandaşa kadar herkesin bildiği bir konu. Dolaylı vergilerin dolaysız vergilere göre oranının fazla olmasının halkı rahatsız ettiği ile ilgili araştırmalar ve raporlar var. Vergi mükelleflerinin ancak %2’sinin denetlenebildiği artık bilinen bir gerçek. Bütün bunların, yetkili yetkisiz bütün herkes tarafından bilinmesine karşın, seneler boyunca aynı konuları konuşuyoruz; bir çare bulamıyoruz. Vergi politikalarının bütün kesimleri ilgilendirdiği ve Devlet tarafından alınacak en ufak bir tedbirin bütün kesimlere olumlu ya da olumsuz bir şekilde yansıyacağı ise ayrı bir gerçek. Bu yansımanın sonucundan kayıt dışı ekonominin etkileneceğini de unutmamak gerekiyor. Toplumumuzda vergi ödememe isteği kültürü oluştu. Bunun sosyolojik, felsefi ve özellikle ekonomik birçok nedeni bulunmaktadır.

Vergi Ödememe İsteği Kültürü, Vergi Adaleti, Kayıt Dışı Ekonomi, Kara Para, Vergiden Kaçınma, Vergi Kaçırma, Vergi Afları.

Turkey has been grappling with taxation troubles for a long time. Governments have been trying hard to increase the tax revenues via new measures. Since the program of the 3rd Government founded in 1924, all governmental programs have mentioned tax reform for 90 years since that year and drawn attention to the point that some renovations would be brought by handling some taxation subjects in development plans. The entity of underground economy and the fact that the rate thereof has attained nearly 50% of the whole economy are the subjects publicly known. There are some researches and reports related to the fact that the high rate of indirect taxes compared to direct taxes has notably disturbed the public. It is an obvious fact that only 2 % of tax payers could be inspected. In spite that all these matters are definitely known by everybody including the authorized or unauthorized ones, these same topics are still in question for years and not any solution could be found yet. The fact that the tax policies interests all social classes and that a slightest measures to be taken by the government would have a positive or negative effect on all social classes is also a notable fact. It is a requirement not to forget that the underground economy could be affected as a result of such measures. It is an undeniable fact that there is a culture inspiring not to pay any taxes, already placed in our society. Of course this fact emerges from some sociological, philosophic and especially economical reasons.

Tax Payment Reluctance Culture, Taxation Justice, Underground Economy, Illicit Money, Tax Avoidance, Tax Evasion, Tax Amnesties.

GİRİŞ

Yurdumuzda, vergi kaçağı ve bunun yanında kayıt dışı ekonominin bulunduğu herkes tarafından bilinen ve kabul edilen bir gerçektir.

Birçok uzmanın belirttiği ve genel olarak kabul edildiği üzere yurdumuzda kayıt dışı ekonomi uzun seneler boyunca %50 düzeyine kadar ulaşmış, hatta bazı yıllarda bunun üzerine çıkmıştır. Neden insanlarımızın çoğunluğu kayıt dışı ekonominin içindedir. Ve neden bundan nemalanmayı arzu etmektedir. Devletin birçok hizmeti yerine getirebilmesi için kaynağa ihtiyacı varken, bu husus bütün kalkınma planlarında, hükümet ve parti programlarında yer alıyorken ve bir toplumsal yara iken, hatta bütün bireylerin kayıt dışı ekonomiyi biliyor ve kabul ediyor olmasına karşın, neden Devlete karşı vergisel görevlerimizi yerine getirmede isteksiz davranıyoruz.

Söz konusu isteksizliğin bir nedeni olmalıdır. Daha açık bir ifadeyle, toplumumuzun vergi ödememe isteğiyle kayıt dış ekonomiyi yaratmasının ve desteklemesinin ardında bir gerçek yatıyor olmalıdır. Bunun sosyolojik, felsefi ve özellikle ekonomik birçok nedeni bulunmalıdır.