Özelleştirme Uygulamalarının Mühür Bozma Suçuna Etkisi
The Effect of Privatization Practices on the Unsealing Offence
Hüsamettin UĞUR
TCK’nın 203’üncü maddesinde düzenlenen mühür bozma suçunun konusu, kanun gereğince veya kanun ile yetkili kılınan kamu idaresince konulan mühürdür. Mühürlemeye yetkili makam, kanun ile mühürleme yetkisi verilen kamu kurumları ve kuruluşları, kamusal yetkiyi haiz idari organlar; bu suçla korunan yarar, devletin, kamu idaresinin otoritesidir. Bu çalışma, elektrik ve doğalgaz dağıtım ve satış hizmetlerinin özelleştirilmesi sonrasında, lisans sahibi özel şirketlerin uyguladığı mühürlerin bozulması eylemlerinin suç oluşturmayacağına ilişkindir.
Mühür, Mühür Bozma, Yetkili Makam, Özelleştirme Uygulamaları, Suçların Kanuniliği İlkesi.
The subject-matter of the unsealing offence enshrined under Article 203 of the Turkish Penal Code (TPC) is the seal placed by the administrative body authorized under the law. The authorized bodies to place a seal are state institutions, organizations and administrative institutions with public mandate. The legal interest protected by way of this offence is the authority of public administration. This study is about the argument that unsealing actions by private companies having license after privatization of distribution and sale of natural gas is no longer an offence.
Seal, Unseal, Authorized Institution, Privatization Practices, Principle of “No Penalty Without a Law”.
GİRİŞ
765 sayılı TCK’nın 274’üncü maddesinde düzenlenen mühür bozma suçuna, 5237 sayılı TCK’nın topluma karşı suçlar kısmının kamu güvenine karşı suçlar bölümünde, 203’üncü maddede yer verilmiştir. Suçla, “Kanun veya yetkili makamların emri uyarınca bir şeyin saklanmasını veya varlığının aynen korunmasını sağlamak için konulan mührü kaldıran veya konuluş amacına aykırı hareket eden kişi” cezalandırılmaktadır. Bu çalışmanın konusu, özelleştirme uygulamalarının mühür bozma suçuna etkisidir. Ancak konunun anlaşılabilmesi için, kısaca da olsa mühür bozma suçuna ilişkin genel açıklamalar, özellikle de suçun konusu, bu suç ile korunan hukuki yarar ve mühürlemeye yetkili makam gibi hususların açıklanması gerekir.
1. MÜHÜR BOZMA SUÇUNA İLİŞKİN GENEL AÇIKLAMALAR
Öğretide ve uygulamada kabul edildiği gibi, suçun konusu “kamu idaresince konulan mühür”dür. Bununla birlikte, suça dolaylı olarak konu olan başka bir şey daha vardır, o da devletçe mühür altına alınmak istenilen “eşya”dır. Devlet bazı durumlarda bir eşyanın o biçimde muhafaza edilmesinde kamu yararı görerek, bunu sağlamak için o eşyayı mühürlemektedir.1 Burada mühür, bir şeyin olduğu gibi muhafazası hususunda devletin iradesini gösteren temsili bir işarettir.2 Madde hükmü “resmi mühür” içindir. Özel şahıslar tarafından, hatta bir “mukavele” (mesalâ rehin mukavelesi) gereğince konulmuş mühürlerin bozulmasının bu hüküm ile ilgisi yoktur.3
Mühür bozma suçunun konusu olan mührün maddi yapısı, şekli önemli değildir. Suçun maddi konusu, kanun uyarınca4 veya kanun ile yetkili kılınan kamu idaresince konulan mühür olduğundan, mühür bozma suçunun oluşması için kanun uyarınca veya yetkili makam tarafından usulüne uygun olarak konulmuş bir mühür, olmazsa olmaz unsurdur. Mühürleme tutanağı ise işlendiği iddia edilen suçun ispatlanmasına ilişkin bir delilidir. Suç için mühürlemeden haberdar olunması yeterli olup, mühürleme tutanağının tebliğ edilmesi zorunlu bir unsur değildir.5 Örneğin, sanığın oluşa uygun ikrarı mahkûmiyet kararı verilmesi için yeterli olabilir. Mühürleme yapılmadan, sadece ruhsata aykırı veya ruhsatsız inşaat durdurulmuş, işyeri kapatılmış ya da kaçak kullanılan su-elektrik kesilmiş ve buna aykırı davranılmışsa, eylem (İmar Kanununa muhalefet, imar kirliliğine neden olmak, karşılıksız yararlanma veya hırsızlık gibi) başka bir suç oluştursa bile mühür bozma suçu oluşmaz.6
