Çocuk Sanıklarda Taksirin ve bilinçli Taksirin Uygulanabilirliği
Applicability of Negligence and Conscious Negligence on Juvenile Defendants
Halil GÜNER
Türk ceza hukukunda, 765 sayılı Türk Ceza Kanununun (TCK) yürürlükte olduğu dönemde trafik kazalarının artması ve kaza nedeniyle ölümlerin artması üzerine medyada kampanya başlatıldı. Taksirli suçlara verilen cezalar az görülüyor, cezaların artırılması isteniyordu. O dönemde “bilinçli taksir” kavramı gündeme getirildi ve 765 sayılı TCK’nin hükümleri arasında düzenlendi. 5237 sayılı TCK hazırlandığında bilinçli taksir kavramı korundu. TCK 22. maddenin 3. bendi olarak düzenlendi.
Çocuklar ise, 765 sayılı TCK’nın aksine, Çocuk Hakları sözleşmesine uygun olarak 5237 sayılı TCK’da 18 yaşına kadar olan bireyler olarak yasada belirlendi. Çocukların cezai sorumluluğu üç aşamalı olarak düzenlendi. TCK 31. maddesinde 0–12 yaş arasının cezai sorumluluğunun olmadığı benimsendi. 12-15 yaş arasındakilerin fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılayabilme ve davranışlarını yönlendirme yeteneği gelişmiş olanlarda ceza indirimi, yeteneği gelişmemiş olanların cezai sorumluluğunun olmadığı ancak onlar hakkında çocuklara özgü güvenlik tedbirinin uygulanacağı hükme bağlandı. 15-18 yaş grubundakiler için ise kural olarak ceza indirimi ve infaza ilişkin özel hükümler düzenlendi.Bu yazıda, çocuklar hakkında taksir veya bilinçli taksir hükümlerinin uygulanıp uygulanamayacağı tartışılacaktır. Önce çocukluk, çocuklarda bilincin gelişimi, sorumluluğun oluşması ve davranışları yönlendirme yeteneğinin gelişme süreci üzerinde değerlendirme yapılacak, çocuklarda ceza ehliyeti incelenecek, sonra taksir ve bilinçli taksir kavramları anlatılıp çocuklarda uygulanabilirliği tartışılacaktır.
Bilinçli Taksir, Çocuk Sanıklar, Bilinç, Sorumluluk.
In Turkish Criminal Law, when previous Turkish Penal Code (TPC) no. 765 was in force, a campaign was launched in the media since the effect of an increase in accidents and deaths due to traffic accidents. Penalties for negligent crimes seemed to be slight, it was sought to increase the penalties. At that time “conscious negligence” concept was brought up and arranged as one of the provisions of the Turkish Penal Code no. 765. When Turkish Penal Code no. 5237 was prepared the concept conscious negligence is protected and arranged in 3th paragraph of article 22 of TPC.
The children, in contrast to the TPC no. 765, was determined as individuals up to 18 years in TPC no. 5237 in accordance with the Children’s Rights Convention. Criminal liability of children was arranged in three stages. In article 31 of TPC, it is adopted that children between 0-12 years has the absence of criminal responsibility. Between age 12-15, those who are able to perceive the legal meaning and consequences of their act and to manage their conduct get reduction in their sentence, those who are not able to doesn’t have criminal liability but they are adjudicated to specific security measures applied for children. For those who are between age 15-18, special provisions are arranged as a rule for sentence reduction and execution.In this study, if negligence or conscious negligence provisions would be applied to children or not will be discussed. First, the childhood, the development of conscious in children, the comprise of responsibility and the development process of the ability to manage the conduct will be considered, then the criminal capacity of children will be examined, after telling the negligence and conscious negligence, its applicability on children will be discussed.
Conscious Negligence, Juvenile Defendants, Consciousness, Liability.
GİRİŞ
Çocuk sanıklarda taksir uygulanmalı ve hatta bilinçli taksir uygulanmalı mı sorusu, bir süre çalıştığım ağır ceza mahkemesinde bakılan bir davada, taksirle ölüme neden olma suçundan yargılanan bir çocuk hakkında bilinçli taksir hükümlerinin uygulanması nedeniyle oluştu. Mahkeme oy çokluğuyla bilinçli taksir hükümlerinin uygulanmasına karar verildi. Karar temyiz edildi ancak Yargıtay dosyayı incelemeyi henüz bitirmediği için bu dosya ve tartışma hakkındaki görüşü belli olmadı.
Ceza yasalarında taksir olarak tanımlanan bazı suçların işlenme biçimleri düzenlenmiştir. Türk ceza hukuku da taksir kavramını ve taksirli suçları içermektedir. 2004 yılında hazırlanmış 5237 sayılı TCK de taksirli suçları kapsamına almıştır. 5237 sayılı yasa yürürlüğe girdikten sonra ceza hukukunda, özellikle ceza kanununda düzenlemeler veya değişiklikler yapıldı.
Ceza hukukundaki değişiklikler, yasanın sistematiği dikkate alınmaksızın, genellikle, siyasal gündeme veya basın gündemine göre gerçekleştirildi. Örneğin, 765 sayılı TCK döneminde artan trafik kazaları nedeniyle ölümler arttı. Mahkemelerde yargılamalar sonunda, örneğin birden fazla ölümlü kazalarda iki yıl hapis cezası verilip onun da paraya çevrilmesi gibi kamu vicdanını yaralayan uygulamalar olunca medyada kampanya başladı. Gündemden etkilenen yasa koyucu irade “bilinçli taksir” kavramını TCK’ye dahil etti.
