Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Amerikan Hukukunda Yönetim Kurulu Üyelerinin Sorumluluk Rejimi

Liability Regime of Board of Directors in American Law

Sevgi BOZKURT YAŞAR

ABD Hukukunda, yönetim kurulu üyelerinin şirkete ve pay sahiplerine karşı özen ve sadakat yükümlülüğü bulunmaktadır. Bu yükümlülüklerin ihlali sonucu şirketin uğradığı zararlar bakımından şirketin kendisinin ve dolayısıyla zararları bakımından pay sahiplerinin dava açma (derivative suit) hakkı bulunmaktadır. Pay sahiplerinin, doğrudan zararlarının tazmini için ise “direct suit” (şahsi dava) açmaları mümkündür. Ancak şirket alacaklılarının, şirket yönetimine ilişkin zararlar bakımından şirketin iflas etmesi, borçlarını ödemede acze düşmesi veya borca batıklık halleri dışında şirket menfaatine dava açma hakları olmadığı kabul edilmektedir. Sorumluluk şartları; yükümlülük ihlali, kusur, uygun illiyet bağı ve zarardır. Kişilerin şirket yöneticisi olmalarını teşvik etmek ve dürüst yöneticileri dava giderlerinden kurtarmak amacıyla, yönetim kurulu üyelerinin ve diğer yöneticilerin sorumluluklarının sınırlanması ve bazı hallerde kaldırılması önem taşımaktadır. Bu amacı gerçekleştirmek için kanuni sorumluluğu sınırlandıran kanuni düzenlemeler, masrafların tazmin edilmesi ve yönetim kurulu üyesi ve yöneticilere ilişkin sorumluluk sigortası yapılması gibi araçlar kullanılmaktadır.

ABD Hukuku, Yönetim Kurulu Üyesi, Yönetici, İş Adamı Kararı İlkesi, Sorumluluk, Sorumluluk Şartları, Kanuni Sorumluluk Sınırlamaları, Masrafların Tazmin Edilmesi, Sorumluluk Sigortası.

In the USA Law, directors and officers have duty of care and loyalty against shareholders and corporation. The corporation itself and the shareholders on behalf of the corporation entitle to bring an action to be based on breaches of these liabilities. Additionally, the shareholders who incur individual loss have entitle to bring a direct action. Corporation’s creditors cannot file a derivative suit, unless the corporation faces bankruptcy or insolvency. The conditions of liability are breach of duty, negligence, causation and damage. The limitation and exoneration of the liabilities are important to encourage the people to serve as a director and rescue the honest directors and officers the litigation expenses. Statutes limiting director liabilities, indemnification and liability insurance (D&O insurance) are suitable methods to achieve this goal.

USA Law, Director, Officer, Business Judgment Rule, Liability, Conditions of Liability, Statutes Limiting Liability, Indemnification, Liability Insurance.

GİRİŞ

ABD Hukuku’nda1 yönetim kurulu üyelerinin başlıca borçları özen ve sadakat yükümlülükleridir. Bu yükümlülüklerinin ihlali halinde şirketin yanı sıra pay sahiplerinin de belirli şartlar altında dava açma hakkı bulunmaktadır. Özen yükümlülüğüne aykırılık halinde açılan davalar “business judgment rule” (iş adamı kararı) olarak adlandırılan standart altında değerlendirilirken, sadakat yükümlülüğüne aykırılık haline ilişkin davalarda “entire fairness” (hakkaniyet/dürüstlük) standardı uygulanmaktadır.

Pay sahibinin yönetim kurulu üyelerinin özen ve sadakat yükümlülüğünü ihlalinden kaynaklanan ve doğrudan uğramış olduğu zararlar bakımından kendisinin dava açma hakkı bulunmaktadır. “Direct suit” (şahsi dava) olarak adlandırılan bu davaların büyük bir kısmı ise “class action” (bir grup adına açılan dava) niteliğinde olan ve bir pay sahibi grubu adına açılan davalar teşkil etmektedir. Şirketin uğramış olduğu zararlar sebebiyle ise öncelikle şirketin kendisi tarafından dava açılması söz konusu olabilir. Ancak şirketin iradesini teşkil edecek organ yönetim kurulu olduğundan, dava hakkının sadece şirkete tanınması özellikle dava açılacak kişilerin yönetimde olması halinde adil olmayan sonuçlar meydana getirebilecektir. Bu sebeple pay sahiplerine de şirket menfaatine dava açma hakkı tanınmıştır. Pay sahiplerinin şirket menfaatine açtıkları davalar (derivative suits) ABD Hukuku’nda oldukça yaygın olup, önemli bir araştırma konusunu oluşturmaktadır. Bu davaların yeniden şirketin kontrolüne bırakılması ve akıbetinin şirket kararlarına bağlanması hususu uygulamada özel dava komitelerinin (special litigation committee) teşkil edilmesi ile sonuçlanmıştır. Ancak mahkemelerin bu komitelerin kararlarına karşı tutumu değişiklik göstermekte ve uygulanacak standartlarda farklılık oluşmaktadır.

ABD Hukuku’nda, kişilerin şirket yönetimde yer almasını teşvik etmek amacı ile sorumlulukların sınırlanması ve bazı hallerde kaldırılması önem taşımaktadır. Bu sebeple belirli şartlarla, yönetim kurulu üyelerinin kendilerine karşı açılan sorumluluk davalarının mali sonuçlarının, görev aldıkları şirketler tarafından üstlenilmesi ve giderlerin tazmin edilmesine ilişkin sözleşme hükümlerine kanunen izin verildiği gibi, şirketlerce, sorumluluk sigortası yaptırılması yolu ile üyelerin tazminat sorumluluğunu sınırlandırma imkanı da tanınmaktadır. Ayrıca bazı eyalet düzenlemelerinde yönetim kurulu üyelerinin sorumluluklarının kanunen sınırlandırılması da söz konusudur.