İnsan Üzerinde Deney Suçu (TCK m.90) ve Klinik Araştırmalar Etik Kurulları
Offence of Experimentation on Human Beings (TPC art.90) and Ethics Committees on Clinical Research
Güçlü AKYÜREK
Bu çalışmada, insan üzerinde deney suçu ile bağlantılı olarak klinik araştırmalar etik kurulları ele alınmıştır. Genel olarak açıklanan söz konusu suçun oluşmaması için aranan hukuka uygunluk nedenlerinden olan Etik Kurul onayının, nasıl bir kurul tarafından ve ne şekilde verilebildiği ortaya konmuş, olası sorunlara cevap aranmıştır.
Deney, Deneme, Klinik Araştırma, Etik Kurul Onayı.
This study deals with ethics committees for clinical researches in the context of offence of experimentation on human beings. It is explained by which committee and how the approval of Ethics Committee, which is one of grounds making this criminal conduct legal, can be given and some solutions are searched for possible problems.
Experimentation, Trial, Clinical Research, Approval of Ethics Committee.
I. GİRİŞ
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 90.maddesinde düzenlenen “İnsan Üzerinde Deney Suçu”, 2005 yılından önce Türk Ceza Hukuku’nda düzenlenmemiş olup, yapısı bakımından diğer suçlara göre bazı farklılıklar içermektedir.
Öncelikle her ne kadar madde başlığı “İnsan Üzerinde Deney” olsa da, maddede insan üzerinde deney suçunun yanında (TCK m.90/1, 2, 3), yine Tıp Ceza Hukuku alanında olmakla birlikte farklı unsurlara sahip olan “İnsan Üzerinde Deneme” suçu da düzenlenmiştir (TCK m.90/4).
Diğer bir fark ise maddenin düzenleniş biçimiyle ilgilidir. Suçun maddi unsurunu ve yaptırımını gösteren klasik bir ceza normunun ötesinde, maddede ilk fıkrada maddi unsur ve yaptırım gösterildikten sonra, ayrıntılı biçimde hukuka uygunluk nedenleri açıklanmakta (2 ve 3. fıkralar), bir de içtima düzenlemesine yer verilmektedir (5. fıkra). Madde bu yapısıyla, insan üzerinde deney eylemini cezalandıran bir ceza normundan çok, hangi koşullara uyulması durumunda, insanlar, bir başka deyişle, yetişkinler ve çocuklar üzerinde deney yapılabileceğini açıklayan bir Tıp Hukuku normu gibi durmaktadır.
